A'dan Z'ye EĞİRDİR ANSİKLOPEDİSİ - Nuri Güngör - Ispartaya.com

HIDIRELLEZ MAĞARASI
Tersikbaşı, Demirciler üstündedir. Fazla derin bir mağara değildir. Ama
burdan giren bir horozun Yazla tarafındaki Kerim Kızı Mağarasından çıktığı
söylenir. Bu olayın gerçek olması düşünülemez. Bazı amaçlarla adak adayıp, mum
yakarlar. Söylentilere göre eskiden orada kucağında çocuklu bir taş heykel varmış.
Ana yufka pişiriyormuş, çocuğu çok ağlamış, altını değiştirmek gerekmiş. Bez
bulamamış, bir yufka bağlayıvermiş. Allah da her ikisini taş etmiş... Sanırım
Hıristiyanlar o mağarayı kutsallaştırıp kucağında İsa olan Meryem heykelini oraya
koymuş olabilirler.
Karçınzade Süleyman Şükrü Seyehat-ı Kübra adlı eserinde 1880 lerde bu
mağarada bir put olduğunu, birçok yerlerinden zedelenmiş olduğunu, sıtmadan
kurtulmak için mağarada asılı urgana paçavra bağlandığını, tavandan damlayıp taş
çukurlarına biriken suyu, sütü gelmesi için kadınların içtiğini, eski kaşıklar
toplanarak sevap kastıyla heykelin karşısına konduğunu üzülerek yazar.
HIZIR BEY CAMİSİ
Hızır Bey camisi, "Ulu Cami" diye de anılır. Caminin ne zaman yapıldığı
konusuna gelince, tarihi gerçekler ve belgeler göz önüne alınarak şöyle
değerlendirmek mümkündür.
Eğirdir Selçukluların yönetimine kesin olarak 1204 tarihinde geçmiştir.
Cami iç kalenin dış duvarından yararlanarak şehrin merkezinde yapıldığına göre,
Selçuklu yönetiminin ilk zamanlarında yapıldığı akla en yakın ihtimaldir. İsmail
Hakkı Uzunçarşılı'ya göre Hızırbey camisi Selçuklu binası olup Hızırbey tarafından
tamir edilip düzenlenmiştir. Dündar bey 1301 yılında Medreseyi yaptırmıştır. Bu
durumda da caminin varlığını kabul etmek durumundayız. İlhanlı valisi Demirtaş
1324 te Hamidoğlu Beyliğini ortadan kaldırmak için Eğirdir'e geldiğinde Dündar
Beyi bulamayıp, ardından Antalya'ya kadar gidip onu öldürmüştür. Eğirdir ve
camide tahribat yapmış olsa ki, cami 1328 yılında Hızır Bey tarafından yeniden
yapılırcasına onarılmıştır. Bu nedenle de Hızır Bey camisi adıyla anılmaya
başlamıştır.
Cami Hüsamettin İlyas Bey zamanında Eğirdir'i yakıp yıkan Karamanoğlu
Alaaddin tarafından da bir yangın görmüştür. Karamanoğlu tarihçisi Şikari bu olayı
şöyle anlatı r.
"İnsanları davar kırar gibi kırdılar. Hülasa Hamid diyarını şöyle harap
eylediler ki, dünya dünya olalı böyle zulüm olmamıştır. Farukul Azam namında
yanan Cami-i Şerifin dünyada benzeri yoktu." Dikkatle incelenirse caminin çok
onarım gördüğü bellidir. Bu yangından sonra da cami elbette yeniden yapılmıştır.
Cami 1814 te de büyük bir yangın geçirmiş, nerdeyse tümüyle yanmıştır. Vakıf
gelirleri, halktan toplanan paralar, Burdurlu bir hayırseverin serveti onarıma
yetmemiş, Yılanlıoğlu Şeyh Ali Ağa'nın desteğiyle 1820 tarihinde ibadete açılmıştır.
Baba Sultan Zaviyesine ait katran (sedir) koruluğundan müftüden fetva
alınarak yeteri kadar ağaç kestirilmiştir.
1884 tarihinde de Ağalardan Hacı Murat öncülüğünde yeniden bir
onarımdan geçmiştir. Daha önce üstü dam olduğu için karı kürümek amacıyla
ortası açık, altında kar kuyusu olan toprak çatı, kiremit çatı haline getirilmiştir.