A'dan Z'ye EĞİRDİR ANSİKLOPEDİSİ - Nuri Güngör - Ispartaya.com

1914 Isparta depreminde de minarenin alemi düşmüş, onarılmıştır. Cami
30-35 m. boyutunda, 3000 kişi alacak büyüklüktedir. Minare iki metre kutrunda,
otuz iki metre yüksekliğindedir.
Caminin bir kitaplığı olduğu, fakat ne olduğu, antik halılarının ne olduğu
konusunda bilgi edinilememiştir.
1480 den sonraki kayıtlarda Ulu Caminin başlıca gelirleri olarak dükkan kiraları,
Bağ, Sevinçbey, Dadıl (Ertokuş hanı yöresi), köylerdeki yerlerden sağlandığı
yazılıdır.
Caminin Medreseye bakan birana kapısı, bir de batıya açılan ikinci kapısı
vardır. Caminin batı kapısı 1879 yılında cami onarımdan geçerken açılmıştır.
Kapının üstünde bir kitabe vardır. Kitabe kapının açılmasıyla ilgili ve yardımcı olan
o günün kaymakamı Mustafa Lütfi'den bahseder, tarih verir. Cemal Tosun'a göre
Türkçesi şöyledir:
Hızırbey pek güzel ve süslü bir şekilde tamir oldu
Allanın inayetiyle çok güzel ve mübarek oldu
Mustafa Lütfi kul da onun ikinci yaptırıcısı oldu
Hızırbey cami bakımcıya ve yardımcıya kavuştu
Allahtan olacak bir de katip gelip ulaştı
Yapılan onarıma Mevlanın izniyle o bir tarih düştü
Geliş geçiş bu güzellikten elbette şan ve şeref payını alacak
Cami onarımında hizmet edenlerin cümlesi
Mahşer gününde mübarek olacak
Açıldı Cennet incisi gibi parlayan yeni kapı
Hızırbey camisinin büyük giriş kapısının üstünde Tevbe suresinin 18.
ayeti yazılıdır. Anlamı şöyledir.
"Allahın mescidlerini sadece Allah'a ve ahiret gününe inanan, namaz kılan,
zekat veren ve ancak Allah'tan korkan kimseler imar ederler. İşte bunların doğru
yola ermişlerden olmaları umulur."
Onun altındaki yazı da bir ayettir.
"Ey Muhammed! Doğrusu biz sana apaçık bir zafer sağlamışızdır."
(İbrahim Yıldırım'ın sempozyum kitabındaki yazısından.)
Caminin çevresi yol nedeniyle iki metre kadar dolduruldu. Daha da
doldurulacak gibi görülüyor. Cami kapısının eşiğiyle medrese kapısının eşiği
değerlendirildiğinde ne derece dolgu olduğu ortaya çıkar. Bu durum yapıların
güzelliğini ve geleceğini tehdit etmektedir. Bu dolgunun alınması, yolun eski haline
getirilmesi gereği vardır.
Devlet yolu caminin çevresinden geçtiği için 30 - 40 tonluk araçların yaptığı
titreşimden etkilenmekte, vatan tapumuzun mührü olan cami, medrese ve minare
etkilenmekte, geleceği tehlikeye düşmektedir. Zaman geçmeden bunun bir
çözümüne gidilmesi dileğimizdir.
Ziragüneybatı köşesinde uzun bir çatlak vardır.
HIZIRNAME
Şeyhülislam Berdai'nin torunu Şeyh Mehmet Çelebi Sultan'ın bir Divan'ıdır.
Fuat Köprülü Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar adlı kitabında önemle bahseder.