Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua)

More documents

Recommendations

Info

Hitzaurrea Tesi hau predikazio-harreman sintaktikoari buruzko azterketa da. Predikazioa oinarrizko sintaxi-harremanetako bat da, agian oinarrizkoena. Izan ere, sintaxiaren oinarrizko unitatea den perpausa, subjektu-predikatu harremanean datza. Sintaxiaren konposizio-arauek azaldu behar digute zein arauk gidatzen duten sintagma mailako kategoria nagusien eraketa buru lexikoetatik abiatuta eta, hortik aurrera, zein arauk gidatzen dituzten sintaxi mailako kategoria nagusien arteko loturak. Sintaxi-kategoria nagusiak erreferentziadun adierazpideak edo predikatuak dira. Predikatuen bereizgarria da ase behar diren zenbait aldagai dituzten funtzio modukoak direla, eta aldagai horiek, erreferentziadun adierazpideen bitartez bete behar dira hain zuzen ere. Erreferentziadun adierazpide horiek predikatu baten aldagaiak asetzen dituztenean, predikatu horren argumentu bihurtzen dira. Subjektua argumentu guztien artean bereziena da, egitura sintaktikoan kokagunerik gorenena betetzen baitu, eta predikazio-harremanean parte hartzen duen bakarra baita. Predikazioaren edozein teoriak azaldu behar du zertan diren berdintsuak eta zertan bereizten diren gramatika-kategoria desberdinetan oinarritutako predikazio-harremanak. Alegia, teoria bat eskaini behar du hala adizkipredikatuetan eta bai izenki-predikatuetan oinarritutako predikazio-harremanak azaltzeko, eta hala predikatu osagarrien, nola predikatu adjunktuen jokaera azaltzeko ere. Predikazioaren halako teoria sintaktiko orokor bat eskaintzen du tesi honek. Euskarazko predikazio-harreman mota desberdinen deskripzioa egiten du, eta tesiak proposatzen duen Predikazioaren Teoria Orokorrak euskarazko datu horiek azaltzeko baliagarria dela frogatzen du. Edozein gramatika-azterketak beti eskatzen du beste hizkuntza batzuetarako garatu diren azterbideak ikertu nahi den hizkuntzaren ezaugarrien argitan berrikustea, eta horixe egiten du tesi honek predikazio-harremanari dagokionez, eta euskararako. Izan ere, ezinbestekoa da euskararen sintaxia aztertzea nazio artean dabiltzan azterbide teorikoen argitan, hori horrela egiten ez denean, arriskua baitago euskararako nazioartean homologagarriak ez diren azterketak egiteko, edota euskarari buruz egiten diren gramatika-azterketak gaztelaniarako edota frantseserako egiten diren azterketen menpekoak izateko. Tesi honek euskararako egokitzen eta gauzatzen duen predikazioaren teoria baliagarria izan da euskal gramatika-deskripzioetan eta deskripzio horiek estilo-liburuetan edota lan lexikografikoetan islatzeko orduan gramatika-kategorien eta funtzioen inguruan sortzen diren zenbait zalantza argitzeko. Lortutako emaitzak baliagarriak izan dira, adibidez, adjektiboen eta adberbioen arteko muga argitzen saiatzeko, EGLU gramatikan proposatzen den ‘adjektibo’, ‘izenlagun’, ‘izenondo’ kategorien sailkapenak sortzen dituen arazoak aztertzeko, eta nominaltzat hartzen diren zenbait egitura (aditz-izenak, partizipioak, aditzetiko izenak) eta nominalizazio prozesu bera aztertzeko ere.
eman ta zabal zazu lejo Universidad del Pais Vasco Euskal Herriko Unibertsitatea PREDIKAZIOAREN TEORIAK GRAMATIKA SORTZAILEAN (EUSKARAREN KASUA) Igone ZABALA UNZALUk Euskal Filologiako doktoretza gradua lortzeko aurkezturiko txostena 1993
Page 1: Jakintza-arloa: Hizkuntzalaritza Pr
Page 7: Azkenean, eskerrak emateko tenorea
Page 10 and 11: 2 .2 .2 .3 .4 . Iharduerak adierazt
Page 12 and 13: 4 .5 .3 . Osagarri modura predikatu
Page 14 and 15: ere, subjektua, kasuaren beharrak d
Page 17 and 18: 1 .1 . Sarrera Tesi hau Chomsky-ren
Page 19 and 20: Horrela ba, ez dira nahastu behar b
Page 21 and 22: daudela defendatuko dugu, baina osa
Page 23 and 24: 1.2. GBaren oinarriak GBaren arlo t
Page 25 and 26: Lau kategoria nagusi horietaz gain,
Page 27 and 28: markak gaineratzen zaizkio (emango
Page 29 and 30: dute. Mugimenduek beraz, paper tema
Page 31 and 32: estetik, kausatibizazio-prozesuetan
Page 33 and 34: Sare tematikoak, iragazi egiten dir
Page 35 and 36: (1 1) a-k R L-markatzen du bbaldin,
Page 37 and 38: kasua hartzen du INFL burutik eta 8
Page 39 and 40: (19) A oinarria : Anaforek uztartur
Page 41: galdera-perpaus osagarrien subjektu
Page 44 and 45: 38 B kat eko, 1 .3 .5 . a pisailean
Page 46 and 47: 40 beretik doa Sto ell-en (1981, 19
Page 48 and 49: 42 b. Aint ane oso go o alea da (22
Page 50 and 51: 44 (26) a. Jonek a enarioak gordini
Page 52 and 53:
46 islapen nag si, bera , 8-markat
Page 54 and 55:
48 edo arg ment bat bain gehiago es
Page 56 and 57:
50 bigarren mailako predikat en art
Page 58 and 59:
52 Adibide paradigmatiko mod ra, (3
Page 60 and 61:
54 polemikarekin batera, osagai hor
Page 62 and 63:
56 lihoake . Ara o hori konpont eko
Page 64 and 65:
58 (47) A g rA P DP1 A g rA AgrP is
Page 66 and 67:
60 (49) a . AspP DP1 Asp' PAAsp V e
Page 68 and 69:
62 mailako kategoriak (X ), L1 mail
Page 70 and 71:
64 Hala ere, Abne -k b r f nt ional
Page 72 and 73:
66 Bistan da ik spegi honetatik per
Page 74 and 75:
68 iragankorretan egilearen papera
Page 76 and 77:
70 fhoriek horren arg s ddefendat s
Page 78 and 79:
72 espe ifikat aileak ardat horren
Page 80 and 81:
74 (62) [tp Denakl [E' [_ e dira2]
Page 82 and 83:
76 G k ge k, e skara arg ment ak VP
Page 84 and 85:
78 Hala ere, int i io horieta gain,
Page 86 and 87:
80 dagoela ddago d frogat Salab bai
Page 88 and 89:
82 Salab r -k (1986a eta b) eta O.
Page 90 and 91:
84 itekeen kas -sistema ak satiboar
Page 92 and 93:
86 iragankorren morfologia pasiboak
Page 94 and 95:
88 adit ak. Adit ha ek g tiak inerg
Page 96 and 97:
90 Adit -mota D-harremanak S-kas a
Page 98 and 99:
92 tenporali at gabeko perpa s bate
Page 100 and 101:
94 Infle ioak e ar de akete, eta ho
Page 102 and 103:
96 da le ikoki gobernat rik eta ber
Page 104 and 105:
98 (86) a . Lanak nekat na b . *Lan
Page 106 and 107:
100 mekanismoaren bide , enbait bal
Page 108 and 109:
102 kokag ne batera m gi daitekeela
Page 110 and 111:
104 (c) -(r)ik b kaera horrek k ant
Page 112 and 113:
106 (97) Harrigarria da ord honetan
Page 114 and 115:
108 I an adit arekin kom n tad ra a
Page 116 and 117:
110 Ideia ha ek indart eko, konpara
Page 119 and 120:
1 .6 . I enki-predika ioa, kas -e a
Page 121 and 122:
115 0-paperik gabeko A-g neen bila
Page 123 and 124:
g nean e arriko lit aieke, adit ina
Page 125 and 126:
ik spegitik . Ohar honetatik hasita
Page 127 and 128:
(133) a hesia i ango da bbaldin oc
Page 129 and 130:
d . ?/o .k. E d t inolako atalik b
Page 131 and 132:
(143) E , = ha rra, a rten eritet e
Page 133 and 134:
127 B kat eko, eman adit iragankorr
Page 135 and 136:
1 .7 . Lab rbilpena Lan honetan, e
Page 137 and 138:
131 5) A kera bat s bjekt a predika
Page 139:
II . ATALA EUSKAL PREDIKAZIOAREN DE
Page 144 and 145:
138 nag sia beharrre koak e i atea
Page 146 and 147:
140 adi ki-predikat en artean sailk
Page 148 and 149:
142 kanpo (perpa s nag sian) hart b
Page 150 and 151:
144 Horieta gain, noski, ohit ra i
Page 152 and 153:
146 dit g lag nt ailet at ed n adit
Page 154 and 155:
148 element ak sailkat eko ord an.
Page 156 and 157:
150 b . Lehenengoak (pl .) dira beh
Page 158 and 159:
152 Irigoien, 1985) : 9 orokorki ko
Page 160 and 161:
154 sortera ten (atrib io-irak rket
Page 162 and 163:
156 kan, eskaini, . . . 13 Posposi
Page 165 and 166:
2.2.2 . I an eta egon lot ra ko adi
Page 167 and 168:
.*Antolat aileak da de ekitaldiak i
Page 169 and 170:
Atrib t a parti ipioa denean, hir a
Page 171 and 172:
163 horretan, lot ra ko adit bakarr
Page 173 and 174:
2.2 .2 .1 . I an eta egon adit en a
Page 175 and 176:
. Per hor al da? Koordina ioaren ka
Page 177 and 178:
2 .2 .2 .1 .3 . Iden ifika ioa Ekin
Page 179 and 180:
Bigarrenik, ek a ioaren bi a alak p
Page 181 and 182:
m gi riko i enordainaren per sona-m
Page 183 and 184:
osagai ba ean (perpa s iki ba ean)
Page 185 and 186:
. Zapa a ha ek handiak di (84) a .
Page 187 and 188:
(92) a . Hori i r(ra) da b . Zi r(r
Page 189 and 190:
181 Lab rbild , oso i en g i dira i
Page 191 and 192:
30 La garren a aleko 4 .5 . a pisai
Page 193 and 194:
Ihard erak, bai a i ena+inesiboa se
Page 195 and 196:
187 B ka eko, ihard erak adiera en
Page 197 and 198:
ira pene ko adi ekin) perpa s onarg
Page 199 and 200:
191 Horrela, aspek -a erke e an Ari
Page 201 and 202:
193 b kaerako par i ipioak e a bera
Page 203 and 204:
195 Ara o hori gaindi eko, g k e-ar
Page 205 and 206:
197 ha a en d ena 'egoera-mailako p
Page 207 and 208:
199 'I aki-mailako' i en- edo i eno
Page 209 and 210:
201 Eraik n a ha e an, bera , i ena
Page 211 and 212:
203 jasalea i an ohi bai a . E skar
Page 213 and 214:
S-egi rarako pa soan, g iene arg me
Page 215 and 216:
2 .2 .2 .3 .2 . 'Har aile a ' har d
Page 217 and 218:
Ondorio , es ing r hone an ere, i a
Page 219 and 220:
Lab rbild , i an adi ak e a gainera
Page 221 and 222:
A pimarra beharrekoa da, i an adi a
Page 223 and 224:
2 .2 .3 . Ibili adi a Ibili adi ak
Page 225 and 226:
Bes e ik, egon adi ak onar en e di
Page 227 and 228:
2 .2 .4. Aldake a e a ira pene ko a
Page 229 and 230:
(1 7 3) a . Ha rra g re a rrean jar
Page 231 and 232:
. B s i a/harri a gera da / i d g c
Page 233 and 234:
2.2 .4 .2. Bih r , bilaka e a egin
Page 235 and 236:
.*Z re lag na hori bih r da c.*Ande
Page 237 and 238:
Hala ere, osagarri mod ra i enki-pr
Page 239 and 240:
eslei eko ahalmena eska en dio e .
Page 241 and 242:
(21 3) a . Be hi fin e a finko egoi
Page 243 and 244:
235 Jokaera han i an adi aren erabi
Page 245 and 246:
(224) a . A go o as n g ien i rb r
Page 247 and 248:
d . Johni seems [ i o be sick] e .*
Page 249 and 250:
241 Bes e ik, Salab r -k (1987) (23
Page 251 and 252:
Nor-nori e a nor-nori-nork lag n ai
Page 253 and 254:
Ik s dai ekeene , adi ak osagarri m
Page 255 and 256:
. Filme horrek in eresgarri id ri d
Page 257 and 258:
2 .2 .6 . Prola ibo markad n predik
Page 259 and 260:
d . *Jon haserre a eman d g e . * H
Page 261 and 262:
2 .3 . Bigarren mailako predika ioa
Page 263 and 264:
Objek ari end riko bigarren mailako
Page 265 and 266:
2.3 .1 . Bigarren mailako predika e
Page 267 and 268:
dena . I an ere, hala adi es a iboe
Page 269 and 270:
261 da : 79 edo ein arg men k, kanp
Page 271 and 272:
2.3 .1.2. Objek ari end riko predik
Page 273 and 274:
2.3 .1 .3 . Da ibo markad n arg men
Page 275 and 276:
Ga elaniaren ing r ko lane an in er
Page 277 and 278:
269 (269) adibideak horren aldeko f
Page 279 and 280:
end riko bigarren mailako predika e
Page 281:
273 d en e a garri orokorra, egoera
Page 284 and 285:
276 EGLU-I (1985) grama ikaren arab
Page 286 and 287:
278 dai e ke i enondoekin edo (g re
Page 288 and 289:
280 jokaerari begira. Horrela, 'adi
Page 290 and 291:
282 Hala ere, 2 .2 .2 .1 .4 . a pis
Page 292 and 293:
284 Areago, par i ipio horiek perpa
Page 294 and 295:
286 be alakoak adi ondo a har di g
Page 296 and 297:
288 E skara , bes e hi k n e an be
Page 298 and 299:
290 igoerak lira ekeen erabilerek,
Page 303 and 304:
3 .0. Sarrera A al hone an, GB arlo
Page 305 and 306:
d g agerian; bigarrenik s bjek ari
Page 307 and 308:
3 .1 . Predika ioaren eoria nag sie
Page 309 and 310:
c . Irakasleak ha rrari bakarrik da
Page 311 and 312:
Gainera, e skara , prola ibo markad
Page 313 and 314:
(20) (i) Bai s bjek ek e a bai pred
Page 315 and 316:
(23) (a) Perpa s arr n ak Hona heme
Page 317 and 318:
Williams-en predika ioaren eoriaren
Page 319 and 320:
3 .2. Predika ioaren bi eoriak elka
Page 321 and 322:
(23'b) (23'c) PP 1 P' (23c) be alak
Page 323 and 324:
Bi a kera di g preposi io ba d en e
Page 325 and 326:
317 (27) adiera pene an kon an har
Page 327 and 328:
319 3.3 . Predika -eraik n a desber
Page 329 and 330:
321 Absol ibo kas a adi ak enean be
Page 331 and 332:
(34) a . Saioai [ i b ka a ] emana
Page 333 and 334:
(38) IP NP . I' i lib r \ horrek /
Page 335 and 336:
(43) Mikelekl lan horri2 [ P l[FP 3
Page 337 and 338:
3 .3 .2 . Perpa s ikien osagai-i ae
Page 339 and 340:
[NP XP] sek en iak isola rik a al e
Page 341 and 342:
(53) a . ?Espero n ena en ba karia
Page 343 and 344:
335 Bene an perpa s-adi ondoa, s bj
Page 345 and 346:
d . *G rasoeki semea elkarreni ir d
Page 347 and 348:
339 Bes e ik, edo ein osagaik, kano
Page 349 and 350:
ma gabeko ager ordenan behin bere i
Page 351 and 352:
c . pro-k2 Joni a karrai d d . Nag
Page 353 and 354:
3 .3 .6.1 . E skara enbai arg men r
Page 355 and 356:
c .*Anderri lea l ea aio (80) a . A
Page 357 and 358:
f. G rasoak beharre koak dira ha r
Page 359 and 360:
3 .3 .6 .2. Lag n ailearen ha ake a
Page 361 and 362:
ga a en direnean, e berdin as nak a
Page 363 and 364:
d en i enondoari . Ondorio , lag n
Page 365 and 366:
357 eran eko : arg men aren sorrera
Page 367 and 368:
359 Ga a bera ger a en da kal egarr
Page 369 and 370:
ehin a ) e a adi kia berbera da ora
Page 371 and 372:
363 arg men ko aldaeren ar eko anda
Page 373 and 374:
365 Horrela VP e a AP mo ako predik
Page 375 and 376:
dai ekeela esan nahi d Cinq e-ren a
Page 377 and 378:
369 Hor a , i enondo inerga iboen e
Page 379 and 380:
isla eko gai dira, beren XParen egi
Page 381 and 382:
Edo ein mod an, i enondo e a adi on
Page 383 and 384:
Bes e ik, par i ipioa adi iragankor
Page 385 and 386:
377 beharre koak diren ka egoria f
Page 387 and 388:
. ? ?Ai or lib r hori irak rria da
Page 389 and 390:
381 Lab rbild , kom n ad rad n par
Page 391 and 392:
3 .3 .7 . K an ifika aileen besarka
Page 393 and 394:
(13 8') X seems [someone [ i sick]]
Page 395 and 396:
387 Ik s dai ekeene , arg dio hori
Page 397 and 398:
3 .3 .8 . Lab rbilpena Sail hone an
Page 399:
(C) Mirenek ikasle horii [Fp i a ka
Page 402 and 403:
394 Bes e ik, da iboa darama en arg
Page 404 and 405:
396 bera i an behar d maila ema iko
Page 406 and 407:
398 kom n ad ra horiek ga a eko beh
Page 408 and 409:
400 (i) A ' adabegiari i sas ea (ii
Page 410 and 411:
402 (14') TP\ Z re lag nek T' MP T
Page 412 and 413:
404 (d) VParen e abake a (26) a . J
Page 414 and 415:
406 dagokione , eren e skara lag n
Page 416 and 417:
408 (38) a . IP NP l' John I VP Den
Page 418 and 419:
410 predika ba e a objek ari end ri
Page 420 and 421:
412 sor riko s bjek hori VP ik a er
Page 422 and 423:
414 arg men o honekin predika io-ha
Page 424 and 425:
416 posposi ioa i an gabe S-egi ran
Page 426 and 427:
418 (51) * Jonek koadroa honda rik
Page 428 and 429:
420 Hala ere, e dir di predika ek b
Page 430 and 431:
422 Jonek I s / AspP I d VP 1 \ Asp
Page 432 and 433:
424 behar d e bere arg men ak baino
Page 434 and 435:
426 (61) a . [AP PRO [A'[ All] b .
Page 436 and 437:
428 ohi ra IP i ena e ag n dena bai
Page 438 and 439:
430 Lab rbild , bigarren mailako pr
Page 440:
432 deskriba aileak e a bai ondorio
Page 444 and 445:
436 sin a ian. Kanpo-arg men ak ber
Page 446 and 447:
438 ema ikoan kanpokoena den arg me
Page 448 and 449:
440
Page 450 and 451:
442 Arg men bakarreko adi a d g nea
Page 452 and 453:
444 konpara i an den eraik n a. -ri
Page 454 and 455:
446 (iii) Kom n ad rarik gabeko par
Page 456 and 457:
448 (ii) Arg men g iak VParen barne
Page 458 and 459:
450 b.*Ha rra ak rrari jarraikia ai
Page 460 and 461:
452 (27) a .*Jonek Mikel lib r a em
Page 463:
IV . ATALA PREDIKAZIO-HARREMANEN SI
Page 468 and 469:
460 be alako adi ek a pika egori a
Page 470 and 471:
462 Ondorio , arg men ek, bi harrem
Page 472 and 473:
464 Ondorio , predika ak e a arg me
Page 474 and 475:
466 goberna gabe dago : e in i an d
Page 476 and 477:
468 4 .3 . I an adi arekin a al en
Page 478 and 479:
470 (2) a . Irakaslea hori da b . I
Page 480 and 481:
472 posible lo (i aliera e a ga ela
Page 482 and 483:
474 B ka eko, erabilera predika ibo
Page 484 and 485:
476 4.3 .2 . Eraik n a predika ibo
Page 486 and 487:
478 (18) a .*Noreni ekarri di e [DP
Page 488 and 489:
480 (2) a . Irakaslea hori da b . I
Page 490 and 491:
482 d g n bi ar ean, eraik n a pred
Page 492 and 493:
484 Infl (edo A ) b r f n ionala da
Page 494 and 495:
486 I an adi e ik paper ema ikoa ha
Page 496 and 497:
488 mailako bere i as n a har li ek
Page 498 and 499:
490 (i) Normalean islapen f n ional
Page 500 and 501:
492 Hona hemen kas aren ara oa ler
Page 502 and 503:
494 a arnak gera beharko l ke . I a
Page 504 and 505:
496 Hir garrenik, sail ba ekoak bai
Page 506 and 507:
498 Hala ere, Kra er-i (1988) jarra
Page 508 and 509:
500 I an adi a lag n aileen saileko
Page 510 and 511:
502 Predika ak era en di en hi egi-
Page 512 and 513:
504 mod ra e a ber an er a ko lira
Page 514 and 515:
506 da de : (49) adibidee an ik s d
Page 516 and 517:
508 4 .4.3. Par i ipioak Par i ipio
Page 518 and 519:
510 Demag n AspP islapenaren gainea
Page 520 and 521:
512 Da horie a ik, h rrengo ondorio
Page 522 and 523:
514 (69) a . TP janaria T' MP T "'O
Page 524 and 525:
516 par i ipioak a al en dira egon
Page 526 and 527:
518 kom n ad rarekin erik sirik d e
Page 528 and 529:
520 Hor a , aspek ari b r ko inform
Page 530 and 531:
522 -Ta edo -rik posposi ioek ha a
Page 532 and 533:
524
Page 534 and 535:
526 E a bera , Kra er-en defini ioe
Page 536 and 537:
528 . Bes e ik, 'e' arg men a d en
Page 538 and 539:
530 isla eari or aio, N P islapenea
Page 540 and 541:
532 (90) VP TP ha rra 1 T' jMP A P
Page 542 and 543:
534 Perpa s ikiak a pika egori a en
Page 544 and 545:
536 irakasle egon, neskame egon, ap
Page 546 and 547:
538 a . VP Miren 1 T' MP A P M AspP
Page 548 and 549:
540 m rri apen ba : lehenengoek i e
Page 550 and 551:
542 b .*Jon, ar ain, oso ga e joan
Page 552 and 553:
544 4 .4 .6 .3 . Predika psikologik
Page 554 and 555:
546 espe ifika ailed n b r f n iona
Page 556 and 557:
548 Lab rbild , beld r, ho , gose e
Page 558 and 559:
550 (le) gisa, erara e a mod ra pos
Page 560 and 561:
552 har en d en arg men a d g ; big
Page 562 and 563:
554 isla en. Horrela, e in ager dai
Page 564 and 565:
556 (le) Gisa, erara e a mod ra pos
Page 566 and 567:
558 4 .5 .2 . Osagarri mod ra arg m
Page 568 and 569:
560 1 bi arra (131) a . VP Asp Jon
Page 570 and 571:
562 4 .5 .3. Osagarri mod ra predik
Page 572 and 573:
564 Ondorio , - a posposi ioak e d
Page 574 and 575:
566
Page 576 and 577:
568 islapen heda a dela bai ir di :
Page 578 and 579:
570 predika aren islapen perfek a d
Page 580:
572 0 a i kia dago e a e da kom n a
Page 584 and 585:
576 predika ioaren da e an oinarri
Page 586 and 587:
578 arg men bakoi ak har beharko l
Page 588 and 589:
580 a pika egori a riko e a adj nk
Page 590 and 591:
582 Egon, ibili, jarri, ipini, gera
Page 592 and 593:
584 kon rola riko PRO ka egoria isi
Page 594 and 595:
BOLINGER, D . (1967) 'Essence and a
Page 596 and 597:
(1987) Topics on he s n a of basq e
Page 598 and 599:
(1987) ' El cida ion of Meaning' Le
Page 600 and 601:
(1977) Sem n ica . Teide (1980) MAL
Page 602 and 603:
RAPOSO, E . (1987) 'Case Theor and
Page 604 and 605:
(1987b) 'IS-ren m gimend a'in P. Sa
Page 606:
ZAGONA, K. (1982) Go ernmen and Pro
show all

Predikazioaren teoriak gramatika sortzailean (euskararen kasua)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?