Bioaniztasuna (6 Mb)
Bioaniztasuna (6 Mb)
Bioaniztasuna (6 Mb)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A<br />
IKUSI-MAKUSI<br />
Ariketa honek Euskadiko izaki bizidunak<br />
ezagutaraztea du helburu. “Jolastuz eta ekinez”<br />
gauzak hobeto ikasten direla dioen printzipio<br />
pedagogikoa oinarri hartuta, izaki bizidunei<br />
buruzko igarkizunak eta igarkizunak asmatzeko<br />
argibide zerrendak prestatzean datzan jokoa egitea<br />
proposatzen da. Ikasleei, igarkizunak edo argibideak<br />
prestatzeko izaki bizidun bat aukeratzean, ez zaie<br />
mugarik jarriko: alegia, edozein izaki bizidunari<br />
buruzko igarkizuna presta dezakete. Hortaz, baliteke<br />
gaur egun bizi ez diren edota Euskadin sekula izan<br />
ez diren espezieak azaltzea igarkizunetan. Abagune<br />
polita irakaslearentzat eztabaida eragiteko.<br />
Jokatzeko beste aukera bat izaki bizidunen zerrenda<br />
itxia ematea da. Era horretara, Euskadik bereizgarri<br />
dituen espezieen zerrenda (oso irizpide subjektiboa)<br />
osa daiteke; are hobeto, talde taxonomiko<br />
desberdinetako edota, bestela, beren ekosistemetan<br />
funtzio desberdinak betetzen dituzten espezie<br />
batzuk aukera daitezke: sarraskijaleak, harrapariak,<br />
deskonposatzeailak, eta abar. Izakiak sailkatzeko<br />
moduei buruzko ariketak egiteko aukera paregabea<br />
eskainiko liguke horrek, edota, bestela, ekosistema<br />
bateko kideen artean sortzen diren oinarrizko<br />
erlazioak berrikustekoa.<br />
Ariketa honetan lortutako ezagutzak ebaluatzeko,<br />
honako joko hau egitea proposatzen da:<br />
Aulkietan biribilean eseri ondoren, gogoko duten<br />
landare edo animalia baten izena idatzi behar<br />
dute fitxa batean, animaliaren izena eta hiruzpalau<br />
C E I D A<br />
B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N<br />
ZER HABITAT NAHIAGO DUTE IZAKI BIZIDUNEK?<br />
Bi esperientziez osatutako ariketa da hau. Ikastaldea,<br />
beraz, bi taldetan banatu behar da. Ariketak<br />
ingurugiro baldintza jakin batzuk izaki bizidunen<br />
banaketan erabakigarriak ote diren jakitea du<br />
helburu. Euskadin erraz aurkitzen diren animalia eta<br />
landare bana aukeratu dira esperientziak egiteko:<br />
kukurutxa eta pagatxa. Lehenengo esperientziarako<br />
bi baldintza hartuko dira kontuan: hezetasuna<br />
eta argia. Bigarrenerako, berriz, bakarra, lur mota<br />
ezaugarri. Ezaugarriak oso kontzeptu orokorrei<br />
buruzkoak (“Landarea da”, “Itsasoan bizi da”, “Izaki<br />
biziduna da”, “Hegan egiten du”) edota askoz<br />
xeheagoak (“Gako itxurako mokoa du”, “Gingil<br />
itxurako hosto gorriak ditu”) izan daitezke.<br />
Ezaugarriak idatzi ondoren, ikasleen artean fitxak<br />
trukatu, eta beste bi ezaugarri idatziko dituzte hartu<br />
berri duten fitxa horretan.<br />
Horren ondoren, irakasleari erakutsi behar diote<br />
fitxa, jokoari hasiera eman dakion (irakasleak<br />
zirkuluaren erdian egon behar du, zutik, aulkirik<br />
gabe).<br />
Bere fitxa irakurriz hasiko da (eman dezagun, igelari<br />
buruzkoa egin duela): “GOGOKO DUT/ATSEGIN<br />
ZAIT IGELA, …”, eta igelari buruzko ezaugarriren<br />
bat esanez bukatuko du esaldia: “… LEKU<br />
HEZEETAN BIZI DELAKO”.<br />
Orduan, leku hezeetan bizi den izaki bizidun bati<br />
buruzko fitxa dutenek, ezaugarri hori berek jarria ez<br />
bada ere, lekuz aldatu beharko dute berehala. Zutik<br />
dagoena altxatu diren bi horietako baten lekua<br />
hartzen saiatuko da. Beraz, norbait aulkirik gabe<br />
geratuko da. Hori hasiko da hurrena: “GOGOKO<br />
DUT/ATSEGIN ZAIT AZERIA, …”.<br />
Erne egon behar da, norbait, berak duen animalia<br />
edo landareari buruzko ezaugarria esan eta mugitzen<br />
ez baldin bada, jokoa une batez eten, eta nahasmena<br />
sortu duen ezaugarri horri buruzko hitz bi esateko.<br />
(baina gehiago ere har daitezke: hezetasuna eta<br />
beste ingurugiro aldagaiak, adibidez). Kukurutxak<br />
irakasleak banatzea komeni da. Leku heze ilunetan<br />
bizi dira kukurutxak, enborren eta orbelaren azpian.<br />
Haien bizilekuari buruzko argibideak emanez gero,<br />
gehiegi erraztuko litzaioke ikasleari hipotesiak<br />
egiteko bidea. Kontuan hartu behar da landarearen<br />
esperientzia egiten duen taldeak besteak baino<br />
lehenago hasi beharko duela prestatzen.<br />
I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 129<br />
7. A R I K E T A<br />
8. A R I K E T A