Bioaniztasuna (6 Mb)

More documents

Recommendations

Info

B A R I K E T A B I L D U M A 152 B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N BIZI ZAREN LEKUKO ZUHAITZAK EZAGUTZEA Lehen jendeak ondo ezagutzen zituen etxe inguruan bizi ziren landare eta animaliak. Ez zen harritzekoa animalia basatiak ikustea jendea bizi zen etxe inguruetan. Jendeak landareak biltzen zituen, bai jateko bai sendagaiak prestatzeko. Orain, berriz, erosten ditugun produktu guztiak landutako produktuak dira; ahaztu egin ditugu jada izaki bizidun horien izenak, baita gure etxe ondoan bizi direnenak ere, eta ez gara oroitzen ere haietatik ateratzen ditugun etekinez 1.- Zer dakizu, ba, ikastetxera bidean ikusten dituzun zuhaitzez? Bizi garen herriko edo auzoko kaleak, parkeak eta ingurumariak ezezagunak zaizkigun zuhaitzez eta zuhaixkez beterik daude. Ariketa honen helburua ez da bizi zaren herri edo auzoko zuhaitz eta zuhaixka guzti-guztien izenak ikastaraztea, inguruetako ezagunenak izenez bereizteko gauza izatera iristea baizik. Baina izenak ez ezik, izaki bizidun horien ezaugarri eta berezitasun nagusiei buruz ere ikas zenezan nahiko genuke: izaki bizidun horiek ingurunera nola moldatu diren, nondarrak diren, elezaharretan aipatzen ote diren, zertarako erabiltzen eta erabili izan diren, haiei buruzko gertaera edo gauza bitxirik ote dagoen, … bat, eta egizu zure zuhaitzari buruzko homirudi txiki bat, hartaz ikasi duzun guztia azalduz. Hormirudia era askotako baliabideez osa dezakezu: zuhaitzaren argazkiak, enborreko azalaren irudi kalkatuak, fruituaren marrazki zehatza, prentsatutako hosto bat, … IZENA • Izen zientifikoa • Beste izen batzuk • Ezaugarriak • Habitata AZALAREN KALKOA ZUHAITZAREN ZILUETA BA AL DAKIZU? Zertaz idatzi?: • Berezitasunak • Habitatera nola moldatu den • Jatorria • Elezaharrak edo gertaerak • Oraingo eta iraganeko erabilerak • Gauza bitxiak • Eta abar… HOSTOA FRUITUA LOREA I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K - Gure herri eta hirietako kaleetan hain arrunta den sasiakaziaren lore zuriak jateko onak dira. Antzina edabe lasaigarri bat egiten zen haiekin. - Jatorriz Ameriketako den katalpa arbolari zigarroen arbola ere esaten zaio, fruituek halakoen itxura dutelako, batetik, eta txerokiek beren pipetan fruitu horiek erretzen omen zituztelako, bestetik. - Elezaharrak dioenez, Judas apostoluak izen bereko zuhaitzean (Judasen arbola, Cercis silisquastrum) urkatu zuen bere burua. Horregatik omen ditu arbolak adarrak okerrak. - Ingalaterrako sorginek lizar makilez egiten zituzten beren erratzak, lizarra aldean zutela ito ezingo zirelako ustean. - Intxaurrondo beltza zurgintzan oso aintzat hartua da, duen zur bikainagatik eta ematen duen fruitutik ateratzen zaizkion tindu eta olioagatik. Olioa pinturak, xaboiak eta bernizak egiteko erabiltzen da. - Baskoiek haritza adoratzen zuten, jakinduriaren eta biziaren sinbolo gisa. Baskoientzat zuhaitz magikoa bihurtzen zen haritza San Joan gauean. Haritza da Gernikako arbola, eta haren azpian egiten zen, Erdi Aroan, Bizkaiko Gobernuaren Biltzarra. - Duela gutxi, haginetik taxol izeneko substantzia bat atera da, eta berari esker emaitza bikainak lortzen ari dira minbiziaren aurkako borrokan? 11. A R I K E T A C E I D A
B A R I K E T A B I L D U M A C E I D A LURSAIL BATEN IKERKUNTZA B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N Zur eta lur geldituko litzateke jende asko baldin eta jakingo balu zenbat eta zenbat animali eta landare mota bizi den gure inguruan. Hori egia ote den frogatzeko, egin dezagun ikerkuntza erraz bat. 1.- Aukera dezagun denon artean orube egoki bat, ikastetxetik hurbil. Lorategi bat, parke bat, erreka,... edo zelai bat. 2.- Banatu aztertzeko aukeratu duzuen eremua lau bat metroko lursailetan. Tarte handi samarra utzi sail batetik bestera, ikerlanean elkarri oztopo ez egiteko. Ariketa hau behar bezala egiteko isiltasun eta kontzentrazio handia behar dira. 3.- Marraz ezazue egokitu zaizuen lursailaren krokisa. Gero, hasi behatzen arretaz. Hasieran (5-10 bat minutuz) hobe da isil-isilik egotea, bertan bizi diren animaliak zuekin ohitzeko. Ez al zenukete haietako bat bezala sentitu nahi? Saia zaitezte herrestean ibiltzen; behatu animaliak hurbil-hurbiletik (30 bat zentimetro) lupa baten bidez; saia zaitezte animaliarik ezdeusena ere aurkitzen. Zer sumatu duzue? Zeren usaina hartu duzue? Zer entzun duzue? Harri edo enborren bat mugitzen baduzue, lehengo toki berean utzi gero, azpian bizi diren animalien argitasun, hezetasun eta tenperatura baldintzak alda ez daitezen. 4.- Ikusi edo entzundako izaki bizidun guztiei buruzko oharrak hartu, eta koadernoan idatzi. Gero, egina duzuen krokis horretan kokatu, ikur batez edo marrazki soil baten bidez zein den zein adieraziz. 5.- Zer gehiago egin daitekeen? Janari hondarrak bildu; lumak eta hezurrak jaso; sugeek larrua aldatzean utzitako hondakinak hartu; zuhaitzen enborra edota animalien oinatzak paperean kalkatu; argazkiak atera; habiei eta gordelekuei buruzko oharrak hartu, … 6.- Ikasgelara itzultzean, ikertu duzuen eremuaren krokis erraldoia egin behar duzue. Gero, ikurren eta marrazki soilen bidez, adierazi krokisean behatu dituzuen gauza guztiak. Ariketa hau burutzeko, erakusketa bat antolatu ikastetxean, eta krokisa ez ezik bildu dituzuen hondakinak eta materialak erakusgai jarri, azalpenak eta guzti. 7.- Behatu dituzuen animalia edo landare horien artean, ba al zen ingurunera moldatu izanaren ezaugarriren bat ageri zuenik? 8.- Saia zaitez behatu dituzuen izaki bizidunen artean egon daitezkeen harremanak deskribatzen. 12. A R I K E T A I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 153
Page 2 and 3:
BIOANIZTSUNA-LEHEN HEZKUNTZA BIODIV
Page 4 and 5:
C E I D A A U R K E Z P E N A Mater
Page 6 and 7:
1 S A R R E R A erritmo desberdinak
Page 9:
B I O A N I Z T A S U N A I N F O R
Page 13 and 14:
2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23:
Page 27:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 30 and 31:
1.- Ingurune naturalarekiko sentibe
Page 32 and 33:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 34 and 35:
B I O A N I Z T A S U N A Z O H A R
Page 36 and 37:
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
B A R I K E T A B I L D U M A 44 LA
Page 46 and 47:
B A R I K E T A B I L D U M A 46 B
Page 48 and 49:
B A R I K E T A B I L D U M A 48 HA
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
B A R I K E T A B I L D U M A 52 ZE
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
B A R I K E T A B I L D U M A 56 AN
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 63:
Unitate didaktikoa: 2. Zikloa BIOAN
Page 67 and 68:
A.1 K O N T Z E P T U S A R E A C E
Page 69 and 70:
A.3 E D U K I A K 3.1 KONTZEPTUAK
Page 71 and 72:
Honen aurreko zikloan jada landurik
Page 73 and 74:
B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 111: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 115: L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 118 and 119: 1.- Euskadiko ekosistema nagusiak,
Page 120 and 121: A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 122 and 123: Ikasleak ez duenez jada beste izaki
Page 124 and 125: B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U
Page 126 and 127: A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 136 and 137: B A R I K E T A B I L D U M A 136 H
Page 138 and 139: B A R I K E T A B I L D U M A 138 H
Page 140 and 141: B A R I K E T A B I L D U M A 140 Z
Page 142 and 143: B A R I K E T A B I L D U M A 142 F
Page 144 and 145: B A R I K E T A B I L D U M A 144 B
Page 146 and 147: B A R I K E T A B I L D U M A 146 I
Page 160 and 161: B A R I K E T A B I L D U M A 160 K
Page 168 and 169: B A R I K E T A B I L D U M A 168 S
Page 170 and 171: B A R I K E T A B I L D U M A 170 E
Page 173 and 174: 6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 191: BITARTEKOAK ETA BIBLIOGRAFIA RECURS
Page 194 and 195: L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
Page 196 and 197: L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
show all

Bioaniztasuna (6 Mb)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?