Bioaniztasuna (6 Mb)

More documents

Recommendations

Info

2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R A 4.4.- BASO NATURALEN EGOERA ZERTAN DEN Euskadiko basoen historia (baso autoktonoaren galera eta koniferoen ordezkapena) baliagarria izan daiteke unitate didaktiko honetako oinarrizko kontzeptuak, bioaniztasunaren zainketaren eta baliabideen zentzuzko ustiapenaren arteko lotura, laburtu eta interpretatzeko. Dakigunez, Euskadiko pagadiak itsasontziak egiteko eta burdinolak bazkatzeko ustiatu ziren XVII. mendetik aurrera. Gipuzkoako burdinolek 21.000 hektareetako zur ekoizpena kontsumitu zuten 1650-1814 bitartean. Basoak pairatzen zuen presioa zela eta, burdinola gehiago ez egiteko eskatu zion Arabak erregeari. XIX. mendean soildu zen lurraldeko gune Atlantikoa, gerrak, mozketak, desamortizazioak, eta mendi publikoa sektore pribatura saltzeak eraginda. Gainera, izurriteak eta eritasunak, hala nola gaztainondoaren tinta, txankroa eta haritzaren oidioa (basoaren erabilera okerrak eraginda ziurrenik), basoak larre bihurtzeko askatasuna, suteak, erauzketak eta luberritzeak zirela eta, XX. mendea hastean baso txiki erkindu batzuk besterik ez ziren geratzen, 200.000 hektarea inguru, eremuaren %30, alegia. XX. mendearen hasieran sortu ziren, hurrenez hurren, Gipuzkoako, Arabako eta Bizkaiko baso zerbitzuak. Zerbitzu horien lehentasunak mintegiak sortzea, espezie ezberdinak saiatzea eta zuhaitz koniferoen lursail esperimentalak prestatzea izan ziren, baso naturala berroneratzeko aldez aurretik beste zuhaitz mota batzuk sartu behar zirelakoan itzal egiteko (eta egia da hori, baina zuhaitza ez du zertan koniferoa izan). 22 B I O A N I Z T A S U N A I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K Espainiako Gerra Zibilaren ondoren, eta Europan zur premian zirela ikusita, lur jabeek, baso zerbitzuek lehenago bezala, koniferoak landatu zituzten beren lursailetan: Intsignis pinua, Larizio pinua, Itsas pinua eta Douglas izaia sartu ziren batez ere. 1980-1990 bitartean izozteek gogor eraso zioten Intsignis pinuari, eta beste pinu mota batzuk landu ziren haren ordez. Zuhaitz landatze gehienak basotarako lurretan egin ziren: larreetan, lurgorrietan, lahardi edo sasitzetan, iralekuetan eta otadietan. Horra desagertutako espezie autoktono desberdinen ordezkapenaren etapa guztiak. Horrenbestez, 170.000 hektarea baso sortu zen, hau da, zuhaitz eremua %20 baino gehiago handitu zen. Zuraren eta larreen (80.000 behi, 315.000 ardi, 13.000 ahuntz eta 17.000 zaldi) ustiapenak zuzenean sortzen dituen irabazi ekonomikoak gora-behera, baso berritze horietako askok garrantzi handiko beste zeregin batzuk betetzen dituzte (biotopoa, lurra ez higatzea, uraren zikloa, oxigeno ekoizpena, …). Ikuspegi ekonomikotik begiratuta basoa berritzeak txilardi batek baino askoz abantaila handiagoak ditu, noski. <strong>Bioaniztasuna</strong>ri dagokionez, ordea, eta jatorrizko basoekin alderatuz gero, berritutako basoak galtzen ateratzen dira. Ez al zuen abantaila gehiago ekarri izango baso autoktonoa zentzuz ustiatu izanak? Zer gertatuko zen mendia pribatizatu izan ez balitz? Zer, baso kudeatzaileek basoa espezie autoktonoez berritzeaz gainera beste urratsik eman izan balute? Zer, garapen euskorrerako irizpideak aplikatu izan balira? Zer, abeltzantzaz gainera beste irabazpide batzuk ere bultzatu izan balira? Zer,...? C E I D A
2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R A C E I D A ZENBAIT ABURU Ingurune naturalari eta ingurugiroaren kudeaketari buruzko informazio zientifikoa behar bezala ez ezagutzeak pentsamendu korronte eta, are okerrago dena, jarduera desegokiak eragin ditzake. Sekulako etena dago zientziaren eta gure ingurunearen kudeaketaren artean. Gainera, garrantzi handiagoa ematen zaio teknologi aurrerapenari eta ikerkuntzari, geure ekosistemen antolamendua, dinamika eta funtzionatzeko modua aztertzeari baino. B I O A N I Z T A S U N A Gure ingurunearen degradazio egoera kezkagarriaren aurrean, ez dugu ez axolagabe ez katastrofista izan behar, jarrera horiek, biak ala biak, inmobilismoa baitakarte. Ingurugiro arazoak ikuspegi ekologikoen eta sozioekonomikoen arabera ezagutzean eta ulertzean datza erdigunea. _____________________________________________ Oharra: Atal honen erredakzioak Bilbon, 1995eko abenduaren 15 eta 16an egin ziren Bioanizatsuna zaintzeko Topaketetan bildutakoaz Euskal Herriko Unibertsitateak eta Eusko Ikaskuntzak argitaratu zuten lana du oinarri. I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 23
Page 2 and 3: BIOANIZTSUNA-LEHEN HEZKUNTZA BIODIV
Page 4 and 5: C E I D A A U R K E Z P E N A Mater
Page 6 and 7: 1 S A R R E R A erritmo desberdinak
Page 9: B I O A N I Z T A S U N A I N F O R
Page 13 and 14: 2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 21: 2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 27: L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 30 and 31: 1.- Ingurune naturalarekiko sentibe
Page 32 and 33: A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 34 and 35: B I O A N I Z T A S U N A Z O H A R
Page 36 and 37: A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 44 and 45: B A R I K E T A B I L D U M A 44 LA
Page 46 and 47: B A R I K E T A B I L D U M A 46 B
Page 48 and 49: B A R I K E T A B I L D U M A 48 HA
Page 52 and 53: B A R I K E T A B I L D U M A 52 ZE
Page 56 and 57: B A R I K E T A B I L D U M A 56 AN
Page 63: Unitate didaktikoa: 2. Zikloa BIOAN
Page 67 and 68: A.1 K O N T Z E P T U S A R E A C E
Page 69 and 70: A.3 E D U K I A K 3.1 KONTZEPTUAK
Page 71 and 72: Honen aurreko zikloan jada landurik
Page 73 and 74:
B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I
Page 75 and 76:
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111:
Page 115:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 118 and 119:
1.- Euskadiko ekosistema nagusiak,
Page 120 and 121:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 122 and 123:
Ikasleak ez duenez jada beste izaki
Page 124 and 125:
B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
B A R I K E T A B I L D U M A 136 H
Page 138 and 139:
B A R I K E T A B I L D U M A 138 H
Page 140 and 141:
B A R I K E T A B I L D U M A 140 Z
Page 142 and 143:
B A R I K E T A B I L D U M A 142 F
Page 144 and 145:
B A R I K E T A B I L D U M A 144 B
Page 146 and 147:
B A R I K E T A B I L D U M A 146 I
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
B A R I K E T A B I L D U M A 160 K
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
B A R I K E T A B I L D U M A 168 S
Page 170 and 171:
B A R I K E T A B I L D U M A 170 E
Page 173 and 174:
6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191:
BITARTEKOAK ETA BIBLIOGRAFIA RECURS
Page 194 and 195:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
Page 196 and 197:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
show all

Bioaniztasuna (6 Mb)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?