Bioaniztasuna (6 Mb)

Honen aurreko zikloan jada landuriko edukiak lantzen
jarraitzea, haiek sakontzea eta, gainera, beste espezifikoago
batzuk sartzea da unitate didaktiko honetarako asmoa.
Ingurune hurbileko animaliak eta landareak zuzenean
aztertuz, arreta berezia jarriko da espeziearteko
aniztasunean.
Zuzeneko behaketa gidatuan sakondu nahi da, izaki
bizidunez hautemandako irudi subjektiboaren ordez
irudi objektiboa –ikasitakoan ez, baizik eta ikusitakoan
oinarritua– ezartzea baita helburua. Hala, bada, «polita
izatea» ez da izaki bizidunari dagokion ezaugarri objektiboa,
hari buruzko hautemate subjektiboa baizik.
Izakiei zuzenean eta zeharbidez behatzea haien ezaugarri
nagusiak ezagutzera iristeko bidea izan behar du, hala
nola talde handitan sailkatzen ikasteko: alegia, batetik,
ornogabeak eta ornodunak (ugaztunak, hegaztiak,
anfibioak, narrastiak eta arrainak), animaliei dagokienez,
eta, bestetik, belarrak, zuhaixkak eta zuhaitzak, landareei
dagokienez. Landareak tamainaren arabera sailkatu dira,
eta alde batera utzi dira, beraz, goroldioak eta landare
igokariak, landareak sailkatzeko beste irizpideak –zailak eta
behagaitzak– desegokitzat jotzen baitira ziklo honetarako.
Erraz muga gintezke multzo zehatzagoetara, baina hemen,
kontua ez da kontzeptu bat edo beste erabiltzea, baizik
eta, buru ariketa gisa, irizpideak ezartzea eta norbera
sailkatzen jardutea.
Baina, izakiei behatzeko eta datu gero eta objektiboagoak
biltzeko teknikak sustatzeaz gainera, datu horiek
erregistratzeko eta ordenatzeko jarraibideak eman behar
dira, emaitzak aztertzea eta ondorioak ateratzea errazago
izan dadin. Era horretara, gure ikasleek etorkizunean
autonomia handiagoz lan egin ahal izateko behar dituzten
oinarriak ezartzen dira. Izan ere, autonomiaren falta
sumatzen baita maila goragoko ikasleen artean.
Hezkuntz etapa honetako haurren pentsamoldea
egozentrismoa eta eskematismoa gainditu gabe dago
oraindik (HANNOUN, 1977), eta horrek elementu
naturalak identifikatzera eta deskribatzera mugatzen
ditu gertaera naturalak ulertzeko ahalbideak. Hala ere,
kausa-ondorio erlazio errazak ulertzeko gaitasuna badu,
baldin eta objektuen edo horien irudikapenen aurrean
baldin bada. Hori dela eta, elementu naturalak edota
hiru dimentsioko irudikapenak erabiltzeko ariketak
proposatzen dira. Pentsamendu sinkretikoari –haurrak ez
du elementu heterogeneoak bereizteko ahalmenik, eta
B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I A T Z E N
A.5 D I D A K T I K A O R I E N T A B I D E A K
C E I D A
nekez uler dezake horiek multzoaren barruan betetzen
duten funtzioa– pentsamolde kategorikoa gailentzen
zaio, eta horrenbestez, haurrak lotura logikoak egiteko
gaitasuna beretzen du. Pensamolde hori bizitzeko,
behatzen egondako izaki bizidunen artean eratzen diren
erlazio errazez ohartzera behartu behar da haurra.
Unitate didaktiko honetan eta, oro har, lehen hezkuntza
osoan zehar, haurraren pentsamolde konkretua ekintzara
eta orainaldira lotuta egon ohi da oraindik. Ingurunea,
beraz, baliabide pedagokiko ordezkaezina bihurtzen da,
eta txangoak ez ezik kanpoan ekintzak egitea, ezinbestekoa
da. Harremanetan jarri behar dugu haurra ingurunearekin,
zentzumen anitzeko behaketa zuzena erraztearren.
Irtenaldiak aprobetxatuz, izaki bizidunekin eta izadiarekin
bizipen pertsonal zuzenak izatera bultzatu behar da
haurra, une pozgarriak eraginez txangoaz goza dezan,
hala nola afektibitate loturak sor ditzan ingurunearekin.
Bibliografian ingurunera atsegin hartuz, esperimentatuz
eta zentzumen guztiak erabiliz hurbiltzeko lagungarri izan
daitezkeen zenbait liburu aipatzen da.
Fenomeno sozial konplexuak ulertzeko goiz da oraindik;
ez, ordea, izaki bizidunez baliatzen diren lanbideen eta
giza jardueren arteko erlazioaz jabetzeko. Tokian tokikoak
eta eskualdean eskualdekoak aztertzea proposatzen da.
Prozesuetan eta kausa-ondorio erlazioetan hurrenkerazko
ordena bat ezartzeko gaitasuna handitu izanak eraldatze
prozesuak aztertzeko bidea ematen du, zertarako eta
haurrak izaki bizidunek gure eguneroko bizitzan eta bizi
kalitatearen baldintzetan duten garrantzi handia behar
bezala balioets dezan.
Espazioaren ezagutza bizipenetatik aldendu eta
abstraktuago bilakatzen denez, ariketetan espazioaren
irudikapen grafikoak egiteko aukera izango da, hala nola
ibilbide botanikoa prestatzea plano batean.
Argi dago prozedurazko eta jarrerazko edukiek dutela
lehentasuna ariketetan. Antolaturiko ariketa segida bat da
unitate didaktiko hau, eta nahiz eta ariketak banaka ere
lant daitezkeen, multzo gisa eta –ezin zitekeen bestela ziklo
honetan– osotasunean lantzean hartzen dute hezkuntza
prozesu baten izaera. Ariketak ez dira alor jakinetara
atxikitzen. Nola nahi ere, edukiren bat lantzen duten
alorrak zehazten dira hurrengo ataleko koadroan.
Unitate hau lantzeko bi aste behar dira gutxi gorabehera.
I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 71