Bioaniztasuna (6 Mb)

More documents

Recommendations

Info

B A R I K E T A B I L D U M A 98 LABURBILDUZ… Arretaz irakurri testua: B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I A T Z E N “Ireki hozkailua eta sukaldeko armairuak, eta aztertu elikagaiak. Haragiak, arrautzek, esneak, ogiak, azukreak, frutak… bizirik egondako landare eta animalietan dute jatorria. Izan ere, elikagai gisa baliatzen zaizkigun gauza guztiak lehenago bizirik egondakoak dira. Pentsa dezagun orain etxeko gauzetan. Kotoizko izara edo maindireek landare baten fruituetan dute jatorria, artilezko burusi edo mantak, berriz, ardi ilez eginda daude, paperezko eta zurezko gauzak zuhaitzetatik datoz, eta autoak erretzen duen gasolina edo sukaldeko gasa duela milioika urte bizi izandako landareetatik. Ireki botikak gordeta dauden kutxa: sendagai gehienak landareetatik ateratzen ditugun gaiez osatuta daude. Izadirik gabe, ez genuke ez non aterpeturik, ez zerez beroturik, ez zer jaterik. Eta hori guztia kanpoan paseeran ibilitzeak eta jolasteak, edota animaliak eta landareak ikusteak ematen digun gozamena eta atsegina kontuan hartu gabe! Ikus dezakezun bezala, izadiaren mendeko gara gure bizitzako gauza garrantzitsu gehienetan. Gauza asko egiteko eta asmatzeko gai izango gara, baina izadian diren beste animalien eta landareen bizikide izaten, haiekin batera bizitzen, jarraitzen dugu. Izan ere, Lurreko izaki bizidun guztiak elkar loturik gaude, denok daukagu denon beharra”. Testu horretako informazioaz baliatuz, osa ezazu orain koadro hau: PRODUKTUA JATORRIA ERABILERA I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 10. A R I K E T A C E I D A
B A R I K E T A B I L D U M A C E I D A PROTOSFEROA Irakurri arretaz protosferoaren ipuina: B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I A T Z E N Protosfero txiki bat patxadan kulunkatzen zen bizilekutzat zuen bolebad tantai baten adarretan. Egun polita joan zen ordura arte! Anaia nagusiak eta berak pelopotxe handi bat harrapatu zuten, eta hura jan ondoren, primeran sentizen zen orain, sabela bete-beteta. Axolagabe begiratzen zion zuhaitzean gora igotzen ari zen gusaretari. Goseak balego, berehala luzatuko zion bere mihi luze koloretsua. Bapo zegoen, ordea, eta ez zen, ez, alferrik nekatuko. Gainera gusaretei halako kirats nardagarria zerien, eta hura jan izana antzemango zitzaion anaiarekin “oldartzen natzaizu, beldurtzen zara zu” jokoan aritzean. Huraxe zuen eguneko unerik politena: zelatan erne jarri, bere burua adar artean ezkutatu, anaiak ikus ez zezan, eta hura azpitik pasatzean… rau! jauzi batez gainera oldartu! Duela ez asko, jokoa askoz politagoa izaten zela gogoratzen zen: lau lagun ziren jokoan. Haietako bi, baina, arrastorik utzi gabe desagertu ziren halako batean, eta bera eta anaia bakar-bakarrik geratu ziren. Anaia nola zaharragoa baitzen, berak baino trikimailu gehiago zekien, eta ia beti irabazten zion. Baina, egia esan, ez zion askorik axola. Berari jolastea gustatzen zitzaion. Bera bizi zen oihanean baziren bere neurriko animalia gehiago, baina ez zuen haiekin jolasterik. Ikusi orduko ziztuan alde egiten zioten beldurturik; beste batzuek, berriz, aurre egiten zioten bekosko ilunez; gehienak, baina, urpean ezkutatzen ziren, hain azkar ezen ez baitzituen ikusi ere egiten. Protosferoari igerian ibiltzea gustatzen zitzaion, eta sarritan joaten zen igerilekura, baina delianoak, pelopotxeak eta gusaretak antzeratuz, urpean murgiltzen saiatzen zen bakoitzean, itobeharrean azaleratzen zen berehala, arnasa hartu ezinik. Borrokaldi hura ez zen, ez, bidezkoa izan. Oihu egiteko betarik ere eman gabe, inoiz ikusitako armiarma sare sendoenean bilduta aurkitu zuen bere burua. Ziztada bat sentitu zuen bizkarrean, eta, gero…, ezer gehiago ez. Non zegoen ere ez zekien. Zergatik ote zegoen hain ilun? Zurezko horma lakarrek hesitzen zuten, eta ezin zuen mugitu. Egarriz porrokatzen zegoen, eta egoera hura, batez ere han zegoen zarata, jasanezina zitzaion! Lurra ikaratu eta animalia guztiak txilioka hasi ziren egun hartan ere ez zuen horrenbesteko beldurrik pasa. BELDURRAK AIREAN ZEGOEN! 12. A R I K E T A I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 99
Page 2 and 3:
BIOANIZTSUNA-LEHEN HEZKUNTZA BIODIV
Page 4 and 5:
C E I D A A U R K E Z P E N A Mater
Page 6 and 7:
1 S A R R E R A erritmo desberdinak
Page 9:
B I O A N I Z T A S U N A I N F O R
Page 13 and 14:
2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23:
Page 27:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 30 and 31:
1.- Ingurune naturalarekiko sentibe
Page 32 and 33:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 34 and 35:
B I O A N I Z T A S U N A Z O H A R
Page 36 and 37:
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
B A R I K E T A B I L D U M A 44 LA
Page 46 and 47:
B A R I K E T A B I L D U M A 46 B
Page 48 and 49: B A R I K E T A B I L D U M A 48 HA
Page 50 and 51: B A R I K E T A B I L D U M A 50 B
Page 52 and 53: B A R I K E T A B I L D U M A 52 ZE
Page 56 and 57: B A R I K E T A B I L D U M A 56 AN
Page 63: Unitate didaktikoa: 2. Zikloa BIOAN
Page 67 and 68: A.1 K O N T Z E P T U S A R E A C E
Page 69 and 70: A.3 E D U K I A K 3.1 KONTZEPTUAK
Page 71 and 72: Honen aurreko zikloan jada landurik
Page 73 and 74: B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I
Page 75 and 76: A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 87 and 88: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 97: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 111: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 115: L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 118 and 119: 1.- Euskadiko ekosistema nagusiak,
Page 120 and 121: A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 122 and 123: Ikasleak ez duenez jada beste izaki
Page 124 and 125: B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U
Page 136 and 137: B A R I K E T A B I L D U M A 136 H
Page 138 and 139: B A R I K E T A B I L D U M A 138 H
Page 140 and 141: B A R I K E T A B I L D U M A 140 Z
Page 142 and 143: B A R I K E T A B I L D U M A 142 F
Page 146 and 147: B A R I K E T A B I L D U M A 146 I
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
B A R I K E T A B I L D U M A 154 Z
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
B A R I K E T A B I L D U M A 160 K
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
B A R I K E T A B I L D U M A 164 Z
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
B A R I K E T A B I L D U M A 168 S
Page 170 and 171:
B A R I K E T A B I L D U M A 170 E
Page 173 and 174:
6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191:
BITARTEKOAK ETA BIBLIOGRAFIA RECURS
Page 194 and 195:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
Page 196 and 197:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
show all

Bioaniztasuna (6 Mb)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?