Bioaniztasuna (6 Mb)

More documents

Recommendations

Info

A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A 130 Ariketa honetan kontzeptu hau landuko da: izaki bizidunak leku eta ingurugiro baldintza jakinetan bizitzera moldatu dira milioika urtean zehar. Hiru adigai berri sartzen dira horretarako: “moldaera”, “eboluzioa”, eta “hautespen naturala”. Moldaerari dagokionez, ez gara prozesu horren oinarri genetikoa aztertzera sartuko, eta beste bi adigaiak sakonago landuko dira hurrengo mailetako unitateetan. Litekeena da aurreko ariketan azaltzen diren izaki bizidunen artean ingurunera moldatu izana nabarmen ageri dutenak izatea. Horiexek erabiliko B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N IZAKI BIZIDUNAK ZERGATIK DAUDE DAUDEN LEKUAN? ESPEDIZIO ZOOLOGIKOA Ariketa honetan ikasleak ekosistemei eta izaki bizidunen moldaerari buruz lortutako ezagutzak aplikatu behar ditu. Sintesi ariketa baten bidez irudizko animalia batean proiektatu behar du gaiaz ikasi duen oro. Ariketa honetan, sarritan, haurrak irudimena askatu, eta izaterik ez duten animalia eta landare bitxiak asmatzen ditu, hala nola airean bi hegal txiki-txikik eusten dioten 1.000 tonako izaki hegalariak. Asmatzen diren izakiak proposatutako habitatean bizitzeko gauza izatean BIZI ZAREN LEKUKO ZUHAITZAK EZAGUTZEA Ariketa honen helburua ingurune hurbileko zuhaixka eta zuhaitz (edo beste landare) nagusiak (edo ohizkoenak) identifikatzen ikastea da. Komeni da ikasleak zuhaitz eta zuhaixken izenak ezagutzea, bai, baina, sarritan, garrantzi handiegia ematen zaio izena jakiteari. Izan ere, horretara mugatzen dira askotan txangoak –espezieak bereizteko ibilbideetara, alegia–, baina horrek du garrantzi gutxiena. Gainera, betiko galdera saihestezin horri, “Zer zuhaitz mota da hori?”, erantzuten ez jakiteak irakaslerengan sortzen duen beldurra dela eta, txangorik ez egitea erabakitzen du irakasle askok. Oso onuragarria izaten da honela erantzutea: “Ez dakit. Horrek ez du garrantzi handiegirik, baina nahi baduzue, saiatuko I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K ditu irakasleak adibidetzat. Baliteke, ordea, ikaslea bera “ohartzea” moldaeraz. Diapositiba bidez egitea proposatzen den ariketa oso kitzikagarria izan daiteke ikaslearentzat, baldin eta espeziearen bizitzari buruzko datuak aurkitzea helburu duen joko gisa aurkezten bada. Ingurune hurbileko bi ekosistema alderatzeko proposatzen den txangoa, bestalde, aukera paregabea izango da zenbait moldaera bertatik bertara aztertzeko. jarri behar da arreta. “Asmatutako” animalia horiek denon artean aztertzeak eta Euskadiko espezie errealekin antzekotasunik ote duten azaltzeak gure bioaniztasunari buruzko ezagutzan sakontzen eta oinarrizko kontzeptuak berrikusten lagunduko digu. Baina ez dezagun zorrotzegi jokatu txikikeriekin, ez gaitezen “sobera arrazoidunak” izan! Ez diezaiogula behinik-behin haurrari sormena eta irudimena kamustu, eta josta gaitezen geu ere haiekin! gara izena aurkitzen”. Izan ere, badira gutxitan lantzen diren eta jakin beharreko beste ezaugarri batzuk: berezitasunak, ezaugarriak, jatorria, habitata, funtzioa, moldaera, … Zur ekoizletzat dauzkagu zuhaitzak, eta ez gara ohartzen gure inguruneko landareek zura bera baino garrantzi ekonomiko handiagoko eta gure ikasleentzat ezagunago, erabiliago eta garrantzitsuago diren produktuz eta gaiz hornitu gaituztela historian zehar. Haurrek oso gogoko izaten dituzte izaki bizidunei buruzko gorabeherak eta kontu txikiak. Landareei buruzko esaera eta elezaharrek, adibidez, agerian jartzen dituzte landareen ezaugarriak eta erabilerak. 9. A R I K E T A 10. A R I K E T A 11. A R I K E T A C E I D A
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A Honen aurreko unitate didaktikoa landua duenak ez dezala hormirudia egin, unitate didaktiko horretako “zuhaitz berezi bat” ariketan egin baitzuen. Orduan, “bere zuhaitzaz” ikasi zuena gogoraraztea, eta zuhaitza zer moduz dagoen, oraindik bisitan joaten zaion, harrezkero ondo zaindu duen, eta abar, azaltzeko eska dakioke ikasleari. Gero, zuhaitzaren hosto ingurua marraz dezake, eta, gainerako ikaskideek egindakoekin batera, zuhaitz guztiak identifikatzeko klabe dikotokimoko bat egiten saia daiteke. Ez da komeni klabe bakoitzak hamar hosto baino gehiago izatea; bestela, zenbait talde egitea gomendatzen da. Maila honetako ikasleari aztertu dituen objektu, animalia edo zuhaitz hosto gutxi batzuetarako klabeak prestatzea eska diezaiokegu. LURSAIL BATEN IKERKUNTZA Ariketa honen helburua ikastetxetik hurbil dagoen inguruneren bateko bioaniztasuna behatzea eta hari buruzko datuak hartzea da. Ikastaldeak krokis handi bat prestatu behar du, eta horrek informazioa ondoondo antolatzea eskatzen du. Hala, krokisa egitea, helburua izateaz gainera, beste ezagutza batzuetara iristeko bidea ere izan daiteke. Ariketa honetako txangoa ez da aldez aurretik prestatutako ibilbide bat bezala diseinatuko, inguruneari buruzko gora-behera desberdinak aztertzeko interesgune eta behalekuekin, baizik eta ikasgelan bertan planifikatutako ikerkuntza txiki bat bezala. Ariketaren azkeneko atalean arazo jakinei buruzko soluzioak bilatzea proposatzen da, hala nola ikaskuntza esanguratsuak gauzatzeko behar diren gatazka kognitiboak sor daitezen errazten duten hipotesiak prestatzea. Aurreko zikloan ekin zitzaion izaki bizidunen arteko harreman agerikoen azterketari. C E I D A B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N Ikasleekin klabeak nola prestatu ikasteko, ikus “Investigando en el bosque” (DEL CARMEN, 1984) liburua (ikus bibliografia). Klabeak prestatzeak eta erabiltzeak behaketa eta sailkapen prozedurak doitasun handiz lantzeko bidea ematen du, hala nola izaki bizidunen atal eta ezaugarri jakinei buruzko termino zehatzak ezagutzeko ere. Liburuko identifikazio gidak eta klabe dikotomikoak, baina, ez daude maila honetako ikasleentzako egokituta. Hori dela eta, irakasleak ikasleekin batera hasi beharko luke identifikazio fitxak prestatzen, ikaskuntza maila honetara eta tokian tokiko ezagurrietara egokituak. Balio handiko baliabide didaktikoa izango litzateke fitxategi hori. Txango hau behaketak egiteko eta animalien zirriborroak marrazteko balia daiteke. Hurrengo ariketan animalia horiei gorputza ematea proposatzen da. Paisajeen eta izaki bizidunen zuzeneko zirriborroak egiteko teknika aldez aurretik landu behar da ikasgelan, mailaz maila zailtasuna handituz: eredutzat lehenbizi diapositibak, gero objektu estatikoak, eta, azkenik, izaki biziak (leihoaz bestaldeko txolarreak, adibidez). Izan ere, sarritan, oraindik landu gabe dituen trebetasunak erabiltzeko eskatzen zaio ikasleari guk geuk ere nekez egingo genituzkeen gauzak egiteko, hala nola izaki bizidunen eta paisajeen zuzeneko zirriborroak egiteko. I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 131 11. A R I K E T A 12. A R I K E T A
Page 2 and 3:
BIOANIZTSUNA-LEHEN HEZKUNTZA BIODIV
Page 4 and 5:
C E I D A A U R K E Z P E N A Mater
Page 6 and 7:
1 S A R R E R A erritmo desberdinak
Page 9:
B I O A N I Z T A S U N A I N F O R
Page 13 and 14:
2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23:
Page 27:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 30 and 31:
1.- Ingurune naturalarekiko sentibe
Page 32 and 33:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 34 and 35:
B I O A N I Z T A S U N A Z O H A R
Page 36 and 37:
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
B A R I K E T A B I L D U M A 44 LA
Page 46 and 47:
B A R I K E T A B I L D U M A 46 B
Page 48 and 49:
B A R I K E T A B I L D U M A 48 HA
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
B A R I K E T A B I L D U M A 52 ZE
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
B A R I K E T A B I L D U M A 56 AN
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 63:
Unitate didaktikoa: 2. Zikloa BIOAN
Page 67 and 68:
A.1 K O N T Z E P T U S A R E A C E
Page 69 and 70:
A.3 E D U K I A K 3.1 KONTZEPTUAK
Page 71 and 72:
Honen aurreko zikloan jada landurik
Page 73 and 74:
B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80: A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 87 and 88: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 111: B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 115: L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 118 and 119: 1.- Euskadiko ekosistema nagusiak,
Page 120 and 121: A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 122 and 123: Ikasleak ez duenez jada beste izaki
Page 124 and 125: B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U
Page 136 and 137: B A R I K E T A B I L D U M A 136 H
Page 138 and 139: B A R I K E T A B I L D U M A 138 H
Page 140 and 141: B A R I K E T A B I L D U M A 140 Z
Page 142 and 143: B A R I K E T A B I L D U M A 142 F
Page 144 and 145: B A R I K E T A B I L D U M A 144 B
Page 146 and 147: B A R I K E T A B I L D U M A 146 I
Page 160 and 161: B A R I K E T A B I L D U M A 160 K
Page 168 and 169: B A R I K E T A B I L D U M A 168 S
Page 170 and 171: B A R I K E T A B I L D U M A 170 E
Page 173 and 174: 6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 181 and 182:
6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191:
BITARTEKOAK ETA BIBLIOGRAFIA RECURS
Page 194 and 195:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
Page 196 and 197:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
show all

Bioaniztasuna (6 Mb)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?