Bioaniztasuna (6 Mb)

More documents

Recommendations

Info

6 A R I K E T A O S A G A R R I A K 188 L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O A N I Z T A S U N A JOKOA: HABITATAK BERRONERATZEN 4.- “Hondamendi ekologikoa” txartelak. Moztu itzazu, eta taularen erdi-erdian jarri, testua ikusten ez dela. Lastima! Produktu kimikoak egiten dituen fabrika bateko gas kimikoek airea kutsatu dute. Zure habitateko bi landare hil dira. Erne! Sutea sortu da hariztian eta artadian. Habitat bakoitzeko bi zuhaitz desagertu dira. 5.- Jokoa: Lurrikarak astindu du ingurunea: habitat bakoitzean landare eta belarjale bat desagertu dira. Fabrika bateko isurketa toxikoak direla eta, ibaiko ura lehenbizi, eta itsasokoa gero, kutsatu dira. Habitat bakoitzean bi landare desagertu dira. Zoritxarreko zu! Ehundaka tona zabor bota dute zure habitatean. Harrapari bat hil zaizu. Isileko ehiztarien eta arrantzaleen jarduerak direla eta, harrapari bana desagertu da habitat bakoitzean. Joko honen helburua habitatak berroneratzea da, zenbait animalia espezie (igaraba, katamotza, hontza eta balea) zein bere habitatean berriz sartzea lortzeko. a) Jokoa hasteko, bina fitxa jarri behar dira kantoietako irteera laukietan. b) Dadoa txandaka botatzen da, eta ordulariaren orratzen norabide berean mugitu behar dira fitxak. Bi fitxetatik zein mugitu, norberaren esku dago. Hartuta dagoen lauki batean ezin da fitxarik utzi. Jokalari batek fitxa mugitzerik ez badu, txanda galtzen du. c) Jokalariak fitxa uztea egokitzen zaion laukiaren kolore bereko landare bat har dezake. Jokalariak fitxa uzten duen laukia bere habitataren kolore berekoa baldin bada, habitataren laukitxoetako batean jar dezake. Bestela, taulaz kanpo utzi behar du, eta trukea egiteko premia duenerako gorde. Jokalari batek bere habitateko laukitxoetan bi landare jartzea lortu ondoren, eta fitxa habitat horren kolore bereko lauki batean uztea egokitzen bazaio berriz, belarjale bat hartu eta bere habitateko laukitxoetako batean jartzeko eskubidea izango du. Eta bi belarjale lortzean, berriz, harrapariak hartzen hasi ahal izango da. Bakoitzari dagozkion bi harrapariak lortu ahal izateko, beraz, 4 belarjaleak (eta, beraz, 8 landareak) lortu behar dira lehenbizi. Izan ere, harrapari bat biziko bada, nahikoa belarjale izan behar du jateko, eta belarjaleak, berriz, nahikoa landare. Hori dela eta, pixkana-pixkana berroneratu behar duzu habitata: haragijale halako bi belarjale eta belarjale halako bi landare behar dituzulako. I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K Zure belarjaleetako bat nekazaritzan erabiltzen diren gai pozoidunek pozoitu dute. Belarjalea hil egin da, eta hura jan duen harraparia ere bai. Ozono geruzaren zuloa egunean baino egunean handiagoa da, baina ez du oraingoz gure habitatetan kalterik eragin. 10. A R I K E T A C E I D A
6 A R I K E T A O S A G A R R I A K C E I D A L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O A N I Z T A S U N A JOKOA: HABITATAK BERRONERATZEN Hona, beraz, habitat bakoitza berroneratzeko zer behar den: HABITATA ITSASOA (Urdin iluna) HARIZTIA (Berdea) ARTADIA (Marroia) IBAIERTZA (Urdin argia) 8 alga 8 haritz 8 arte 8 ihi LANDAREAK Habitat osoa berroneratu ondoren, bi lauki txiki geratuko dira hutsik. Deskonposatzaileei dagozkien laukitxoak dira horiek. Gure habitataren “zabor biltzaileak” dira deskonposatzaileak: materia bizigabea landareen elikagai bihurtzen dute. Gezurra dirudi, baina xomorro txiki horiek ezinbestekoak dira bizia izango bada. Deskonposatzaile bat eskuratzeko, fitxa norbere habitataren kolore bereko lauki batean uztea egokitu behar da. Jokalariek landare “mintegia” ez ezik animaliak “osatzeko zentroa” eraiki behar dute. Han utziko ditu jokalariak bere habitatean ezin sartu dituen animaliak, harik eta dagokien habitatean sartzeko aukera egokitzen zaion beste jokalari batekin berari interesatzen zaion bat trukatuz. d) Fitxa lauki beltz batean egokituz gero, “Hondamendi Ekologikoa” izeneko txarteleko bat hartu behar da, eta txartelak adierazten duena bete. Gero, erabilitako txartela txartel pilaren azpian uzten da. e) Eta, azkenik, fitxa lauki zuri batean egokituz gero, trukea egiteko eskubidea lortzen da: alegia, nork bere landare mintegitik edota animaliak osatzeko zentrotik izaki bat hartu eta beste jokalari batenarekin trukatzeko eskubidea. Trukea, baina, banaka egin behar da. Ezin da txanda batean izaki bat baino gehiago trukatu. Ez ahaztu jokoaren helburua ez dela nork bere habitata berroneratzea soilik, taulako lau habitatak berroneratzea baizik. Beraz, trukea egiteko aukera egokitzen zaizunean, premia handien duenarekin egin ezazu. Trukea egitea komeni ez bazaizu (inork ez duelako ez landare ez animaliarik; zuk behar ez dituzun espezieak dituztelako; zure landare mintegian eta animaliak osatzeko zentroan espezie barietate handia duzulako; …) txanda pasa egiten da, trukea egin gabe. f) Dagokion habitateko 16 laukitxoak betetzen dituen jokalariak aurrera segitzen du jokoan, landare mintegia eta animaliak osatzeko zentroa handitzen eta gainerakoei beren habitatak berrosatzen laguntzen. Jokalari hori trukea egiteko lauki batean egokitzen bada, opari emango dio espezie bat premia handiena duen jokalariari. Baina fitxa lauki beltz batean egokitzen bazaio, berriro hasi beharko da habitata berroneratzen. g) Taulako 4 habitatak berroneratzean amaitzen da jokoa. 4 krill 4 sagu 4 untxi BELARJALEAK 4 karramarro 2 balea 2 hontza HARRAPARIAK 2 katamotz 2 igaraba 10. A R I K E T A I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 189
Page 2 and 3:
BIOANIZTSUNA-LEHEN HEZKUNTZA BIODIV
Page 4 and 5:
C E I D A A U R K E Z P E N A Mater
Page 6 and 7:
1 S A R R E R A erritmo desberdinak
Page 9:
B I O A N I Z T A S U N A I N F O R
Page 13 and 14:
2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23:
Page 27:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 30 and 31:
1.- Ingurune naturalarekiko sentibe
Page 32 and 33:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 34 and 35:
B I O A N I Z T A S U N A Z O H A R
Page 36 and 37:
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 38 and 39:
Page 40 and 41:
Page 42 and 43:
Page 44 and 45:
B A R I K E T A B I L D U M A 44 LA
Page 46 and 47:
B A R I K E T A B I L D U M A 46 B
Page 48 and 49:
B A R I K E T A B I L D U M A 48 HA
Page 50 and 51:
Page 52 and 53:
B A R I K E T A B I L D U M A 52 ZE
Page 54 and 55:
Page 56 and 57:
B A R I K E T A B I L D U M A 56 AN
Page 58 and 59:
Page 60 and 61:
Page 63:
Unitate didaktikoa: 2. Zikloa BIOAN
Page 67 and 68:
A.1 K O N T Z E P T U S A R E A C E
Page 69 and 70:
A.3 E D U K I A K 3.1 KONTZEPTUAK
Page 71 and 72:
Honen aurreko zikloan jada landurik
Page 73 and 74:
B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I
Page 75 and 76:
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111:
Page 115:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 118 and 119:
1.- Euskadiko ekosistema nagusiak,
Page 120 and 121:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 122 and 123:
Ikasleak ez duenez jada beste izaki
Page 124 and 125:
B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
B A R I K E T A B I L D U M A 136 H
Page 138 and 139: B A R I K E T A B I L D U M A 138 H
Page 140 and 141: B A R I K E T A B I L D U M A 140 Z
Page 142 and 143: B A R I K E T A B I L D U M A 142 F
Page 144 and 145: B A R I K E T A B I L D U M A 144 B
Page 146 and 147: B A R I K E T A B I L D U M A 146 I
Page 160 and 161: B A R I K E T A B I L D U M A 160 K
Page 168 and 169: B A R I K E T A B I L D U M A 168 S
Page 170 and 171: B A R I K E T A B I L D U M A 170 E
Page 173 and 174: 6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 187: 6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 191: BITARTEKOAK ETA BIBLIOGRAFIA RECURS
Page 194 and 195: L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
Page 196 and 197: L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
show all

Bioaniztasuna (6 Mb)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?