Bioaniztasuna (6 Mb)

More documents

Recommendations

Info

2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R A Paisaje tradizionala –inguruneko elementu, egitura eta funtzioen eta garapen teknologikoa baino lehenagoko giza ekintzaren arteko elkarrekintzaren sintesia– aldatzea erabakigarria izan daiteke espezie batzuentzat, haien populazio tamainarentzat eta ugaltzeko gaitasunarentzat. Espezieen galerak komunitate naturalen egonkortasuna galtzea ekar dezake (izurriteak eta eritasunak sortzea, adibidez), eta horrela, komunitate naturala, guretzat ez litzateke horren baliagarria izango. 2.2.- BIOANIZTASUNA GALTZEAREN ONDORIOAK Naturguneak eta fauna eta florako espezieak desagertzeak 4.000 milioi urteko bilakaeraren emaitza diren geneen, espezieen, ekosistemen eta ekologi prozesuen galera itzulezina dakar. Bilakaera prozesu hori eten egingo litzateke hura mantentzen duen lehengaia, bioaniztasuna, faltako balitz. Baliabideak edo baldintzak aldatzean hustu edo eratzen den hobi potentziala okupatzeko gai izango den espezie berri bat sortzeko aukerarik txikiena ere betetzeko adina genotipo sortzeko ahalmena duen aberastasun genetikoa da bioaniztasuna. Espezie kopurua gutxitzeak hobiak hutsik gelditzea eta/edo hobia, galdutako espeziearekin batera (zeina beste espezie batzuentzat baliabide iturri baita), betiko desagertzea dakar. Joera hori itzulezina bihurtuko balitz, erasandako leku guztiak (Lur planeta osoa?) hutsik geratuko lirateke. BIOANIZTASUNA zaintzea, ikuspegi antropozentriko batetik begiratuta ere, ezinbestekoa da: kontua beste espezieak zainduz norberarenarekin solidario izatea da. Bioaniztasuna zaintzeko arrazoiak arrazoi praktikoak dira gehienbat: elikagaiak, sendagiak, lehengaiak eta abar, hau da, baliabideak gordetzea. Erronka handia da hori ingurugiroa zaintzen parte hartu nahi duten pertsona guztientzat, eta hori dela eta, informazioa zabaldu eta prestakuntza bultzatu beharra dago herritarren artean. 16 B I O A N I Z T A S U N A 3.- BIOANIZTASUNA ZAINTZEA Bioaniztasuna zaintzeko modurik hoberena, alferrik ez xahutzea da. Gure gain hartu behar dugu, beraz, baliabide naturalak zentzuz erabiltzeko, zarrastelkeria baztertzeko eta kontsumoa urritzeko erantzukizuna. Erakundeen aldetik aurrerapena eta kontsumoa sinonimotzat dituzten garapen ereduak berrikusi beharko lirateke. GARAPEN EUSKORRA bultzatu behar da, alegia, “baliabide naturalak neurriz erabiltzea, gaurko eta biharko belaunaldien onerako”. Hortaz, garapen eredu horren helburua baliabideak zentzuz ustiatzea da, epe luzera agor ez daitezen: alegia, gaur egungo premiak asetzea gerokoak arriskuan jarri gabe. Gene, espezie eta ekosistemen bioaniztasuna sustatzeko modu bat da, beraz, garapen euskorra. 3.1.- HARTUTAKO NEURRIAK: BIOANIZTASUNA ZAINTZEA GAUR 3.1.1.- Marko legala I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K Ekinbideak eta legeak gobernu erakundeetan egiten dira. Hona bioaniztasuna barne duen gaur egungo marko legala: • 1992. urtean, Nazio Batuek antolatuta, Rio de Janeiron egin zen Ingurugiro eta Garapenari buruzko Konferentzian Bioaniztasunari buruzko Hitzarmena izenpetu zen. Hitzarmen horretan hau proposatzen da: nazioarteko elkarlaguntzarako programak bultzatzea, eta baliabide biologikoak in situ eta ex situ zaintzeko, hala nola erabilera euskorra bideratzeko neurriak hartzea. • Europar Batasunean erabaki denez, ingurugiro politikak helburu hauek behar ditu: - Ingurunea zaintzea, babestea eta kalitatea areagotzea. C E I D A
2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R A - Pertsonen osasuna babesten laguntzea. - Baliabide naturalak neurriz eta zentzuz erabiliko direla bermatzea. • Espainiako estatuan, bestalde, “Bioaniztasunaren zainketarako eta erabilera euskorrerako Estrategia Nazionala” prestatu da. Estrategia horren azken xedeak Bioaniztasuna zaintzea, Bioaniztasunaren erabilera euskorra bideratzea eta prozesu ekologikoei eustea dira: - Bi printzipio hauek, bioaniztasuna zaintzea eta bioaniztasunaren erabilera euskorra, ekonomi jarduera eta prozesuetan sartzea. - Bioaniztasuna zaintzea baliabide naturalei buruzko plangintzan eta kudeaketan sartzea. - Erakunde publikoen eta eragile sozialen artean hitz hartzea lortzea. - Herritarren ezagutza eta kontzientzia sustatzea. - Nazioarteko elkarlaguntza aktiboa bultzatzea. Bioaniztasuna eraginkortasunez zainduko badugu, legedia izateaz gainera, sektore sozial guztien laguntza behar da. Beraz, sektore sozial guztiak ondo informatuta egotea eta arazoaz jabetzea lortu behar da. 3.1.2.- Bioaniztasuna «in situ» zaintzea: naturgune babestuak Erabilera mugatuko eremua da babesgunea: bertan ez dago ehizatzerik, lurra lantzerik edo ureztatzerik,... Gizateriaren historiaren hasieratik bertatik, kultura guztietan izan da lurralde babesturik, edo sakratutzat zituztelako –mendi, ibai, baso magikoak–, edota, errege eta aitoren semeek ehiza barruti gisa mugaturiko lurraldeen kasuan, adibidez, ustiatu egiten zituztelako. Gaur egun, munduko biztanle kopuru handia dela, batetik, eta baliabide eskari itzela, bestetik, ezinbestekoa da babesguneak sortzea, arrazoi desberdinengatik: C E I D A B I O A N I Z T A S U N A - Ikusgarritzat harturiko paisajeen degradazioa. - Espezie endemikoak eta arraroak, edota desagertzeko arriskuan direnak, bizi diren guneen degradazioa. - Hirietako biztanleek naturguneak eskatzea aisialdia eta jolasdenbora igarotzeko. - Nekazaritza giroko ingurunearen krisi larria. Eta, hala, sortzen diren gune horietan, «babes» kontzeptuak esanahi ugari ditu: babestea + baliabide naturalak zaintzea + baliabide kulturalak gordetzea + kudeatzeko tresna legala. Xedea argi dago: lurraldea eta lurraldeko baliabide naturalak eta giza baliabideak OSO-OSORIK zaintzea, garapen euskorrerako eredu baten barruan. Kontua da erabilera arazoak sortzen direla. Zer egin behar da arazo horiek ahalik eta txikienak izateko? Arazoak murrizteko asmoak bultzatuta, bada, kudeaketa ereduak prestatu dira, gero eta hobeak (baina ez perfektuak), lurraldean lurraldeko premiak, ahalbideak eta errealitatea kontuan hartzen saiatzen direnak. Giza ekintzak, bestalde, lehen mailako ekologi indar gisa sartu nahi dira kudeaketa eredu horietan. Hori dela eta, lurralde bat babesgune deklaratu ondoren beharbeharrezkoa da epe motzerako eta luzerako jardueren programa koordinatu bat prestatzea, gune horretako errealitate ekologikoa, soziala, kulturala eta ekonomikoa kontuan hartuko dituena. Honela, paperean idatzita, gauza erraza dirudien arren, oso zaila da asmo hori errealitatean gauzatzea. Ikus ditzagun, bada, babesguneen erabilerak Estatuan sortzen diren arazo nagusiak. Espainiako estatuko lurraldearen %6 inguru dago babestuta. Nahikoa kopuru handia da hori, Europako eta munduko batez-bestekoarekin alderatuz gero, baina babesgune sarea ondo aztertuz gero, proposaturiko kudeaketa ereduen eraginkortasuna eta bideragarritasuna oztopatzen dituzten desorekak ageri dira kontzeptu eta metodoetan: - Babesguneak hautatzeko irizpideak denborarekin aldatuz joan dira. Hasieran ESTETIKA (paisaje ikusgarrien babesa, hala nola Ordesa) eta I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 17
Page 2 and 3: BIOANIZTSUNA-LEHEN HEZKUNTZA BIODIV
Page 4 and 5: C E I D A A U R K E Z P E N A Mater
Page 6 and 7: 1 S A R R E R A erritmo desberdinak
Page 9: B I O A N I Z T A S U N A I N F O R
Page 13 and 14: 2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 15: 2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 23: 2 I N F O R M A Z I O O R O K O R R
Page 27: L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 30 and 31: 1.- Ingurune naturalarekiko sentibe
Page 32 and 33: A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 34 and 35: B I O A N I Z T A S U N A Z O H A R
Page 36 and 37: A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 44 and 45: B A R I K E T A B I L D U M A 44 LA
Page 46 and 47: B A R I K E T A B I L D U M A 46 B
Page 48 and 49: B A R I K E T A B I L D U M A 48 HA
Page 52 and 53: B A R I K E T A B I L D U M A 52 ZE
Page 56 and 57: B A R I K E T A B I L D U M A 56 AN
Page 63: Unitate didaktikoa: 2. Zikloa BIOAN
Page 67 and 68:
A.1 K O N T Z E P T U S A R E A C E
Page 69 and 70:
A.3 E D U K I A K 3.1 KONTZEPTUAK
Page 71 and 72:
Honen aurreko zikloan jada landurik
Page 73 and 74:
B I O A N I Z T A S U N A Z B A L I
Page 75 and 76:
A.7 A R I K E T E N A Z A L P E N A
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
B A R I K E T A B I L D U M A C E I
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102:
Page 103 and 104:
Page 105 and 106:
Page 107 and 108:
Page 109 and 110:
Page 111:
Page 115:
L E H E N H E Z K U N T Z A • B I
Page 118 and 119:
1.- Euskadiko ekosistema nagusiak,
Page 120 and 121:
A.4 E B A L U A Z I O I R I Z P I D
Page 122 and 123:
Ikasleak ez duenez jada beste izaki
Page 124 and 125:
B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U
Page 126 and 127:
Page 128 and 129:
Page 130 and 131:
Page 132 and 133:
Page 134 and 135:
Page 136 and 137:
B A R I K E T A B I L D U M A 136 H
Page 138 and 139:
B A R I K E T A B I L D U M A 138 H
Page 140 and 141:
B A R I K E T A B I L D U M A 140 Z
Page 142 and 143:
B A R I K E T A B I L D U M A 142 F
Page 144 and 145:
B A R I K E T A B I L D U M A 144 B
Page 146 and 147:
B A R I K E T A B I L D U M A 146 I
Page 148 and 149:
Page 150 and 151:
Page 152 and 153:
Page 154 and 155:
Page 156 and 157:
Page 158 and 159:
Page 160 and 161:
B A R I K E T A B I L D U M A 160 K
Page 162 and 163:
Page 164 and 165:
Page 166 and 167:
Page 168 and 169:
B A R I K E T A B I L D U M A 168 S
Page 170 and 171:
B A R I K E T A B I L D U M A 170 E
Page 173 and 174:
6 A R I K E T A O S A G A R R I A K
Page 175 and 176:
Page 177 and 178:
Page 179 and 180:
Page 181 and 182:
Page 183 and 184:
Page 185 and 186:
Page 187 and 188:
Page 189 and 190:
Page 191:
BITARTEKOAK ETA BIBLIOGRAFIA RECURS
Page 194 and 195:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
Page 196 and 197:
L E H E N H E Z K U N T Z A - B I O
show all

Bioaniztasuna (6 Mb)

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?