Bioaniztasuna (6 Mb)
Bioaniztasuna (6 Mb)
Bioaniztasuna (6 Mb)
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
B A R I K E T A B I L D U M A<br />
C E I D A<br />
B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N<br />
NON BIZI DIRA ANIMALIAK ETA LANDAREAK?<br />
Aurreko jokoan Euskadiko eskualde natural bakoitzak bereizgarritzat<br />
dituen izaki bizidunetako batzuk azaldu dira. Sarritan era honetako<br />
esaldiak ikusiko dituzu: “Haritz basoa da Euskadin eremu handiena<br />
zuen ekosistemetako bat, …”; “Hariztia txori mota askoren habitata<br />
da, …”.<br />
Baina zer saltsa da hau? Zertan gara, hariztia zer da, ekosistema ala<br />
habitata? Ezetz asmatu! Zotz eginez erabakiko dugu?<br />
Bai, halaxe da: erantzunak, bi-biak, zuzenak dira. Hariztiaz hitz egitean<br />
izaki bizidunek janaria, aterpea eta abar duten lekuan pentsatzen<br />
badugu, hariztiaz habitat gisa mintzatzen ari gara. Baina hariztiaz hitz<br />
egitean hango ingurune baldintzetan pentsatzen badugu, hariztian bizi<br />
diren animalietan eta landareetan eta horien arteko harremanetan,<br />
hariztiaz ekosistema gisa mintzatzen ari gara. Batzuetan, terminoak<br />
nahastu, eta berdin erabiltzen ditugu bata zein bestea, nahiz eta gauza<br />
desberdinak izan. Ekosistema oso gauza konplexua baita. Baina lasai,<br />
ikasiko duzu-eta aurrerago.<br />
Gogoan izan …<br />
… Klima, erliebea eta lur mota dira<br />
tokian tokiko landareak hazteko<br />
behar diren baldintzak sortzen<br />
dituzten faktoreetako batzuk.<br />
Toki bateko landaredia nolakoa<br />
den, halako animaliak biziko dira<br />
han. Baina animaliek ere izan<br />
dezakete eraginik landaredian, eta<br />
landarediak kliman. Bistan denez,<br />
denak daude denen mende.<br />
1.- Hona hemen Euskadiko ekosistema natural, erdinatural eta humanizatu nagusiak: animalia eta landare basatien<br />
habitatak. Arazo txiki bat daukagu, baina: letrak tokiz aldatu dira. Saia zaitez letrak bere lekuan jartzen.<br />
rra-ba-la tsas-i ___________________________<br />
na-du ___________________________<br />
kaiz-har-gi-a-te ___________________________<br />
riz-ti-ha-a ___________________________<br />
pa-di-ga-a ___________________________<br />
ar-di-a-ta ___________________________<br />
rri-he-a eta ri-hi-a ___________________________<br />
lar-be-a-di eta re-la-bo tlan-a-ko-a-ti ___________________________<br />
bo-la-re di-rra-me-te-nia-rra ___________________________<br />
ki-to he-a-ze, du-ra-pa eta rio-a-tua-es ___________________________<br />
a-bai-i, du-zal-a ___________________________<br />
2.- Ikastaldea talde txikietan banatu ondoren, ekosistema bana aukeratu. Hormirudi txiki bat egin behar duzue,<br />
aukeratu duzuen ekosistemari buruzko gauzarik aipagarrienak azaltzeko: ekosistema horrek Euskadin duen<br />
banaketa, landaredia eta fauna, lur mota, klima, eta abar. Gauza asko erabil daitezke hormirudia osatzeko:<br />
argazkiak, marrazkiak, landare hostoak, animali oinatzen edo beste edozein aztarna motaren moldeak,…,<br />
alegia, azaldu behar duzuen ekosistema horrek bereizgarritzat duen edozer gauza.<br />
3.- Behin hormirudiak bukatuta, ikasgelan zintzilikatu. Ez, zaudete! Jar itzazue ikastetxeko pasiloetan ikusgai,<br />
ikastetxeko beste guztiek zuen lana ikusi eta harekin ikasi eta gozatu ahal izan dezaten.<br />
4. A R I K E T A<br />
I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 143