11.01.2013 Views

Bioaniztasuna (6 Mb)

Bioaniztasuna (6 Mb)

Bioaniztasuna (6 Mb)

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

B A R I K E T A B I L D U M A<br />

C E I D A<br />

B I O A N I Z T A S U N A E Z A G U T Z E N<br />

NON BIZI DIRA ANIMALIAK ETA LANDAREAK?<br />

Aurreko jokoan Euskadiko eskualde natural bakoitzak bereizgarritzat<br />

dituen izaki bizidunetako batzuk azaldu dira. Sarritan era honetako<br />

esaldiak ikusiko dituzu: “Haritz basoa da Euskadin eremu handiena<br />

zuen ekosistemetako bat, …”; “Hariztia txori mota askoren habitata<br />

da, …”.<br />

Baina zer saltsa da hau? Zertan gara, hariztia zer da, ekosistema ala<br />

habitata? Ezetz asmatu! Zotz eginez erabakiko dugu?<br />

Bai, halaxe da: erantzunak, bi-biak, zuzenak dira. Hariztiaz hitz egitean<br />

izaki bizidunek janaria, aterpea eta abar duten lekuan pentsatzen<br />

badugu, hariztiaz habitat gisa mintzatzen ari gara. Baina hariztiaz hitz<br />

egitean hango ingurune baldintzetan pentsatzen badugu, hariztian bizi<br />

diren animalietan eta landareetan eta horien arteko harremanetan,<br />

hariztiaz ekosistema gisa mintzatzen ari gara. Batzuetan, terminoak<br />

nahastu, eta berdin erabiltzen ditugu bata zein bestea, nahiz eta gauza<br />

desberdinak izan. Ekosistema oso gauza konplexua baita. Baina lasai,<br />

ikasiko duzu-eta aurrerago.<br />

Gogoan izan …<br />

… Klima, erliebea eta lur mota dira<br />

tokian tokiko landareak hazteko<br />

behar diren baldintzak sortzen<br />

dituzten faktoreetako batzuk.<br />

Toki bateko landaredia nolakoa<br />

den, halako animaliak biziko dira<br />

han. Baina animaliek ere izan<br />

dezakete eraginik landaredian, eta<br />

landarediak kliman. Bistan denez,<br />

denak daude denen mende.<br />

1.- Hona hemen Euskadiko ekosistema natural, erdinatural eta humanizatu nagusiak: animalia eta landare basatien<br />

habitatak. Arazo txiki bat daukagu, baina: letrak tokiz aldatu dira. Saia zaitez letrak bere lekuan jartzen.<br />

rra-ba-la tsas-i ___________________________<br />

na-du ___________________________<br />

kaiz-har-gi-a-te ___________________________<br />

riz-ti-ha-a ___________________________<br />

pa-di-ga-a ___________________________<br />

ar-di-a-ta ___________________________<br />

rri-he-a eta ri-hi-a ___________________________<br />

lar-be-a-di eta re-la-bo tlan-a-ko-a-ti ___________________________<br />

bo-la-re di-rra-me-te-nia-rra ___________________________<br />

ki-to he-a-ze, du-ra-pa eta rio-a-tua-es ___________________________<br />

a-bai-i, du-zal-a ___________________________<br />

2.- Ikastaldea talde txikietan banatu ondoren, ekosistema bana aukeratu. Hormirudi txiki bat egin behar duzue,<br />

aukeratu duzuen ekosistemari buruzko gauzarik aipagarrienak azaltzeko: ekosistema horrek Euskadin duen<br />

banaketa, landaredia eta fauna, lur mota, klima, eta abar. Gauza asko erabil daitezke hormirudia osatzeko:<br />

argazkiak, marrazkiak, landare hostoak, animali oinatzen edo beste edozein aztarna motaren moldeak,…,<br />

alegia, azaldu behar duzuen ekosistema horrek bereizgarritzat duen edozer gauza.<br />

3.- Behin hormirudiak bukatuta, ikasgelan zintzilikatu. Ez, zaudete! Jar itzazue ikastetxeko pasiloetan ikusgai,<br />

ikastetxeko beste guztiek zuen lana ikusi eta harekin ikasi eta gozatu ahal izan dezaten.<br />

4. A R I K E T A<br />

I N G U R U G I R O H E Z K U N T Z A R A K O M A T E R I A L A K 143

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!