К. Д. Каймул

Дания - 35% шыгарылады. Халыкаралык экономикалык катынастар
жуйесшде дамыган елдер каржы алмасу жагынан да алдыцгы орын
алады.
“Улкен Ж етш к” деп аталатын жогары децгейде дамыган басты
капиталистж елдерд! “оркениет локомотивтерР’ деп те атайды.
0лем деп “500-дщ клубы” аталган аса ipi 500 ултаралык б1рлесиктщ
400-ден астамы осы елдерде орналаскан, олардыц улесше жалпы
жылдык сату келемшщ 90%-ы тиееш болады.
Соцгы 100 жыл бойы элемдш экономикада жетекпп орын алатын
АКШ-тын Ж10 келем1 2010 жылы 14,72 трлн долларды К¥РаДЫ.
Халыкаралык Валюта корыныц деректер1 бойынша, 2010 жылы елдщ
Ж10 мынадай курылыммен сипатталды: кызмет корсету саласы -
76,8%, енеркэсш - 22,1 %, ауыл шаруашылыгы -1,1% . Бул керсетюштер
AJQII-тыц нагыз постиндустриялык ел екецщгш дэлелдейдь Элемдеп
ец ipi Нью-Йорк кор биржасыныц 2010 жылгы айналымы 17,8 трлн
долларды курады. АКЩ экономикасына 2010 жылы 194 млрд доллар
колемшдеп тшелей шетелдш инвестиция салынган, бул KepceTKini
бойынша ел элем бойынша 1-орын алады.
Басты к ап и талист елдерде ipi каржы орталыктары (Нью-Йорк,
Токио, Лондон, Торонто, Франкфурт, Милан) орналаскан. Мысалы,
алгашкы уш кор биржасы элемдж экономиканыц уш басты «баскару
орталыктары» болып саналады. Бул елдерде кызмет корсету саласы
басымдылыкка ие: 2010 жьшы Жапонияда оныц Ж10-деп yneci75,7%,
Улыбританияда 73 %-ды курады.
Басты кап и тал и ст елдер халыкаралык туризм орталыктары болып
есептеледк шетелдш туристерд1 кабылдау женшен Франция (2010
жылы - 76,8 млн адам), АКД11 (2010 жыл - 54,9 млн адам) жэне Италия
(2010 жьшы - 43,2 млн адам) элемдеп жетекпп елдер катарына жатады.
Баты е Еуропаныц ш агы н капиталистж елдершщ экономикасы
басты капиталистж елдермен салыстырганда онша аукымды емес, соган
карамастан олар элемдш экономикада елеул4 орын алады. Бул аталган
елдердщ айрыкша маманданган салаларыныц болуымен тус1нд1ршед1.
Халыкаралык географиялык ецбек белшюшде Бельгия мен Нидерланд
порт шаруашылыгымен (Роттердам, Антверпен порттары), электр
техникасы онд1р1с1мен; Норвегия халыкаралык тещз тасымалына мамандануымен;
Швейцария каржы орталыктарымен жэне станок, сагат
©HflipiciMeH; Финляндия целлюлоза-кагаз ецщрк1мен; Швеция машина
жасау жэне металлургия енеркэс1б1мен ерекшеленед1.
Бул елдерд1ц халыкаралык децгейде мамандануын мына мысалдардан
керуге болады. KimiripiM Швейцарияда банк секторыныц Ж10-
дег! улеа 9 % -ды курайды, Цюрихте Нью-Йорк пен Токио, Лондоннан
кейшп тортшпп халыкаралык каржы орталыгы орналаскан. 0лемдеп
алгашкы жекеменш1к банктер пайда болган Швейцарияда 400-ден
101