К. Д. Каймул

камтамасыз етедь Сондыктан дамыган елдерге дуние жузшщ барлык
туктрш ен жумыс купи тартылады.
Д ам ы ган елдердщ элеум егпк-эконом икалы к даму улгшер!.
Дамыган елдерде мемлекетпк сектор мен нарыктык элементтердщ
арасалмагына байланысты элеумегпк-экономикалык дамудын б1рнеше
улгшерш ажырагуга болады:
- либералды (америкалык) улп;
- элеуметтш багдарланган (шведпк) улп;
- элеуметтш-нарыктык (германдык) улп;
- иерархиялык-б1рлеспктш (жапондык) улп.
Либералды (америкалыц) уяггге мемлекетпк менипк yneci темен
болуы жэне enaipic саласында. сауда, инвестиция, жумыс купли пайдалануда
нарыктык бэсекелестштщ устемдпт, элеуметпк жштелудщ
курдел! сипаты тэн болады. У ймет тарапынан зацдар, салыктык жэне
акша-несие саясаты аркылы экономиканы макро- жэне микроденгейде
реттеп отырады. Бул эрекеттер нарыкта бэсекелеспкп дамьпу жэне
монополияларды шектеу, нарыктагы кулдырауларды болдырмау
жэне жекелеген элеуметпк топтардын мудделерш коргау максатында
журпзшедь Мемлекеттщ Ж10-ге шаккандагы шыгындарынын у л ет
АКДГ-та 30% шамасында гана болады. Бул улп XX гасырдыц бастапкы
онжылдыктарында АКШ-та калыптасып, осы кезге дешн сакталган.
Улыбритания, Канада, Италия, Бельгия жэне т.б. елдердщ экономикасы
аталган улпге жакын дамып келедй
ЭлеуметтЫ багдарланган (шведтЫ) улг\ табыстарды кещнен
бешсу жэне когамдагы топтардыц езара кел|Ымдерше кол жетщзу
аркылы элеуметтш кетлдш тердщ жогары децгецш камтамасыз етудмен
ерекшеленедь Бул улп алгаш рет Швеция да пайда болды. Ka3ipri кезде
бул ynri баска да скандинавиялык елдерге, Аустралия мен Жаца
Зеландияга тэн. Аталган елдерде кэсшодакгар ете белсещн кызмет
етед1, сонымен катар, когамдык жэне жеке мудделерд уйлеспруге
багытталган кептеген когамдык уйымдар жумыс icre&qi.
длеуметтт-нарыцтьщ (германдык) улг/де нарык бэсекелеспп
жагдайында дамитын когамды айрыкша элеуметтш ннфракурылым
толыктырын турады. Элеуметпк курылым нарык жагдайында белтЫ
6ip киындыктарга ушырайтыи элеуметпк коргансыз топ rap# а (табысы
темен жануялар, жастар, жумыссыздар, усак кэсшкерлер жэне т.б.)
удайы колдау корсетуге непзделген. Мемлекет белсенд! экономикалык
эрекеттер! аркылы ез бепмен ж еткш кп табыс децгейш камтамасыз
ете алмайтын осы топтардын басым белш не камкорлык жасайды.
Жетшген нарыктык катынастар мен мемлекет тарапынан элеуметпк
колдаудын уйлесу1мен сипатталатын бул улп Екшшй дуниежузшш
согыстан кейшп жылдары Германия, Францияда калыптасып. канрге
лей in осы елдерде устем болып кследт.
98