К. Д. Каймул

елдерде есу каркыны баяулаганымен, XXI г 6ipmuii жартысында
халык саны 1,6 есе аргады деп болжануда. Халык саны арткан сайын,
тутыну келеш де есе туседц бул acipece дамыган елдерге тэн. Осындай
жагдайда еццелетш жер келем1, тущы су мелшер1, минералдык жэне
орман ресурстары жыл еткен сайын кем in келедь Халык саныныц ecyi
коршаган ортага зиянды эсердщ аукымын да кецейтед1. Жер шарыньщ
«eicneci» кызметш аткаратын ормандарды кесу, шамадан тыс ластану
эсершен болатын «жылыжай эффектна», озон кабатыньщ жукаруы,
Дуниежузшш мухиттыц ластануы, тущы су кездершщ ластануы жэне
т.б. проблемалар туындауда. Бул ез кезегшде гапамдъщ экологиялык;
проблвмаларга алып келш, адамзат болашагына Kayin тецщреда. Адамзат
болашагына катер твщцрш турган галамдык экологиялык апаттьщ
алдын алу уннн табигат ресурстарын тшмд1 пайдалану, калдыксыз
технологияларга кешу, Жер шары халкыныц шамадан тыс есуше шектеу
коюды кажет ететш экологиялык императив кажет.
4. Техника саласындагы жаьандану. Индустриялык даму кезещнде
когамдык ем1рдщ барлык салаларын камтыган техникалык жуйелер
мен технологиялык процесстер каркынды ecin, галамдык децгейде
тарана бастады. Дэл осы кезецце дуниежузшш технологиялык жэне
акпараттык кещстнс калыптасты, ол келш жэне телекоммуникацияльщ
жешлердо камтыды. Дегенмен, даму децгеш эртурл1 елдер арасындагы
технологиялык алшактык та негурлым улкен бола бастады.
Технологиялык жацалыктарды ез колдарына шогырл ан д ырган жетекш i
елдер ездерше Караганда темен дамыган елдерден миллиардтаган долларды
«технологиялык eciM» тур1нде жинап алатын болды.
Белгии 6ip саладагы озшщ монополиялык жагдайын пайдаланып.
кейб1р жетекнп елдер элем бойынша тарап кеткен ¥АБ аркылы
технологиялык жэне акпараттык «отарлауды» жузеге асыруда.
Технологиялык, акпараттык интеграция тетштер1 улттык шекаралар
шецбершен шыгып, жекелеген ерекениеттердщ (солтустшамерикальщ,
батысеуропалык, жапондык) мудделерш коргайтын ултаралык
б1рлестнсгердоц колында жумылдырылды. Акпараттык жаЬандану
геоэкономикалык кещстшп тубегешн кайта куру аркылы география
гылымдарыныц алдында кещстйсп бейнелеудщ жаца Yлгiлepiн жасау;
торлы курылымдарды, геоэкономикалык удайы ендаргс тазбектерш
зерттеу тэр1зд1 жаца мшдеттер коюда.
5. Элеуметтт-мэдени жаьандану. ЖаЬанданудыц айрыкша
кершгсшщ 6ipi гылым, бипм беру, мэдениет, идеология жэне т.б.
элеуметтш саладагы ынтымактасу процестер1 болып табылады.
Fылымньщ карыштап дамуы, акпараттану заманында гылыми идеялар
мен гылыми нэтижелердщ дуние жуз1 бойынша жылдам таралып,
алмауы, галымдардьщ б1рнеше елде зерттеу жумыстарын
журпзу^ эpтYpлi елдердеп бiлiм беру улгшершщ езара сэйкестецщру
багытында б1регейпену1 (мысалы, Болон npoueci), тшмдши ете жогары
193