К. Д. Каймул

Б1рлестш курамы б1рнеше рет езгер!ске тускен. K^aaipri кезде ол
жалпы ауданы 30 млн км2 аумакты камтып жаткан, халык саны 1,3 млрд
жуык 54 мемлекеттен турады. Олардьщ Шанце 16 мемлекет ресми турде
«Б1рлестш курамындагы мемлекет» деп аталады. Бул мемлекеттердщ
эркайсысы Улыбритания королевасын мемлекет басшысы ретшде таниды.
Олардын катарында Канада, Аустралия Одагы сиякты дамыган
елдер де бар.
Екшпп дуниежузшк согыстан соц Францияныц кейб1р бурынгы
отарлары (Латын Америкасындагы Мартиника, Гваделупа, Гвиана,
Африкадагы Реюньон) шалгай департаменттер мэртебесш алды.
Францияныц Heri3ri аумагындагы департаменттер сиякты оларда да
аткару билш (префектуралар) мен жергшкп езш-ез1 баскару органдары
кызмет етед1. Булардан баска Мухит Аралдарында Жаца Каледония,
Француз Полинезиясы Франция курамындагы шалгай аумактар
деп есептеледь Гарыштык жэне ядрольщ держава болып есептелетш
Францияныц зиянды объектшер1 осы аумактарда (Куру гарыш айлагы
Гвианада, ядролык сынак полигоны - Француз Полинезиясында)
орналастырылган. Полинезиядагы Муруроа атолындагы полигонда
Франция 1966 жэне 1996 жылдар аралыгында 181 сынак журпзш,
Ka3ipri кезде мораторий жариялаган.
1991 ж желтоксан айында элемде тагы 6ip мемлекеттер одагы пайда
болды: Кецес Одагы ыдыраганнан кешн тэуелЫздиш жариялаган
12 мемлекет (Балтьщ бойы республикаларынан баскасы) Тэуелс1з
Мемлекеттер Достастыгы (ТМД) деп аталган осы уйымга енген болатын.
2009 ж Грузия ез ерюмен Достастьщ курамынан шьщты. Бул одак
шецбершде экономикалык, мэдени, эскери карым-катынастар дамып,
б1рыцгай кедендпе саясат устану багытында ынтымактастык орнауда.
Тацырып бойынша жетекшi угымдар
Дуние жузшщ саяси картасыньщ езгермел1 сипаты; дуние жузшщ саяси
картасыньщ непзп калыптасу кезецдерц саяси картаны езгертетш факторлар;
саяси картада болатын озгерютердщ турлерц дуние жузшщ Ka3ipri саяси картасы;
тэуелаз мемлекет; тэуелде аумактар; республикалар (президенттш жэне
парламенттш); монархиялар (абсолютп, теократиялык, конституциялык);
федерациялык жэне унитарлы мемлекеттер; мемлекетпк одактар.
Мэттде кездесетт географиялык, атаулар mh'mi
Солтуспк Африка, Сеута, Мелилья, Еуропа, Испания, Португалия,
¥лыбритания, Франция, Нидерланд, Германия, Америка, Африка, Азия, Латын
Америкасы, Эквадор, Колумбия, Венесуэла, Парагвай, Аргентина, Англия,
Италия, Ресей Федерациясы, Чехословакия, Ирландия, Исландия, Ватикан,
Финляндия, Польша, Египет, Эфиопия, Либерия, ОАР, Польша, Югославия,
Грекия, Шыгыс Пруссия, Клайпеда, Литва, Румыния, Болгария, Венгрия, Фин-
19