Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
K,a3ipri кезде галамдык тургыда адамзаттын мекен ортасын аныктайтын<br />
«Жер - ортак уй», ягни 6ipryrac экологиялык кещетйс угымы пайда<br />
болды. Осы атапгандар непзшде географиялык тургыдан галамдык<br />
болжамдар жасаудьщ кешенд1 с и паты аныкталады.<br />
Аймацтыц децгейдег1 зерттеулер география гьшымындагы<br />
«Аймактыктагы галамдык» устанымына непзделед1. Бул устанымнын<br />
ею Typni магынасы бар: б1ршнвден, галамдык сипат алган кептеген<br />
проблемалар аймактык денгейде пайда болады; екшшщен, галамдык<br />
проблеманыц аймактык ерекшелйсгер1 болады. Мысалы, Арал апатына<br />
байланысты туындаган аймактык экологиялык проблема галамдык<br />
экологиялык проблеманын катарынан орын алады, ал оны шешу<br />
жергщнсп аймактык ерекшелнсгер (табиги, экономикалык, элеумегпк)<br />
тургысында журпзшедо.<br />
Мемлекеттш. децгей галамдык проблемалардын nieniinyi мемлекет<br />
аумагындагы кабылданган шеппмдерге тпселей байланысты болуымен<br />
аныкталады. Жергшкп жерде мемлекеттш каржы-экономикалык<br />
мумюнпшпктерше, даму децгешне, аумактын табиги ерекшел1ктерше,<br />
тургын халыктын курылымы мен коныстану сипатына карай галамдык<br />
проблемалардын езщщк басым багыттары айкындалады. Бул багыттагы<br />
зерттеулер кернекп ресейлйс географ-галымдар Я.Г. Машбицтщ<br />
«проблемалык елтану», JI.B. Смирнягинн1н «галамдык елтану», Н.С.<br />
Мироненконын «кешенд1 когамдык-географиялык елтану» идеяларында<br />
керйпс тапты.<br />
Геоглобалистикада децгейл1к зерттеулермен катар, галамдык<br />
езгер1стер мен проблемаларды ссшалар бойынша зерттеу де орын<br />
алган. Осы тургыдан алганда, XX гасырдыц сонгы онжылдыгында<br />
геоглобалистикада географиянын жекелеген салалары (дуниежузшк<br />
шаруапп>1лык географиясы, геоэкология, геоакпараттану, саяси география<br />
жэне т.б.) непзшде дамыган жана багыттар пайда болды. Олардын<br />
эркайсысыныц зерттеу объектшер! мен проблемалары айкындалып<br />
келедц.<br />
Геоглобалистиканьщ зерттеу максаттарына сэйкес, кешенд1<br />
аумацтъщ зерттеулер басым орын алуда. Жалпы алганда, Ka3ipri<br />
дуннедеп галамдык езгерютер мен проблемаларды зерттеу аумактагы<br />
табиги жэне когамдык факторларды 6ipre карастырган жагдайда<br />
нэтижел1 болатыны аныкталып отыр. Кеогам мен табигаттьщ езара<br />
эрекеттесу1нщ курдел1 мэселелершщ зандылыктарын таньш-бшп,<br />
шеппмдер кабылдау уийн оларды 6ipxyrac жуйе репнде алып, кещстш<br />
уйымдасуын зерттеу кажет.<br />
Географиянын непзшде дами гын геоглобалистика eKiHmi жагынан<br />
оныц бурынгы салаларын мазмундьщ тургыдан байытуда. Бул ец<br />
алдымен галамдык проблемаларды зерттеудщ кешенд1 сипат алуымен<br />
TyciHflipinefli. ¥зак жылдар бойы физикалык-географиялык<br />
сипаттагы сала болып келген жертану ез1н1ц жаца Yлгiciндe тек табигат<br />
221
Change language