Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ецбектершде логикальщ ойлаудыц жем1сх болып табылатын салыстырулар<br />
кец орын алды.<br />
Kjaaipri кезецде дербес эдас ретшде калыптасып, географияньщ<br />
барлык дершк саласында колданылатын салыстырмалы эдгс Жер<br />
шарындагы геожуйелердщ курдел1 курылымы мен ерекшелцстерш,<br />
езара байланыстарый танып-бшуге кемектеседа. вйткеш салыстыру<br />
аркылы гана мол географиялык акпарат легшен рбьекпдердщ<br />
ерекше жэне басты белгшерш ажыратып алуга, объектшердщ<br />
уксастыктары мен шыгу теп жагынан байланыстарын аныктауга болады.<br />
Салыстырмалы-географиялык эдас географиядагы кез кедген<br />
жштеулер мен топтастыруларга непз болады.<br />
Жекелеген аумактардагы географиялык объектшерщ немесе<br />
кубылыстарды салыстыру барысында мынадай басты ережелер<br />
басшылыкка алынуы тшс:<br />
- 6ipimuideH, белгш 6ip ортак касиеп бар объектшерд1 салыстыру;<br />
- етнш1ден, салыстыруды зерттелетш объектшердщ аса мацызды<br />
белгшер1 бойынша журпзу;<br />
- уштшюен, салыстыруларды синхронды (6ip уакыт аралыгында)<br />
немесе диахронды (эртурлг уакыт кезецдер1 бойынша) аспектшерде<br />
журпзу.<br />
Ец алдымен объектшер мен кубылыстарды сырткы кершйл бойынша<br />
салыстыру жузеге асырылатын. КейШрёКте олардыц елшемдер1,<br />
сырткы белплершщ (морфология) epeKiueniicrepi салыстырылатын<br />
болды. XX гасырда гылым мен техниканыц жетшп, дамуыньщ<br />
аркасында салыстыру геохимиялык, геофизикалык, эуегарыштык<br />
Эдгстер кемепмен алынган мэлшеттер непйНде журпзше бастады.<br />
Ka3ipri кезде салыстырулар орасан зор сандык, сапалык<br />
KepceTKiпггердi камтуга муммндгк беретш математикалык эдю пен<br />
ГАЖ технологиялар аркылы жузеге асырьшады. Сонымен, кене эдас<br />
болганына карамастан, салыстырмалы-географиялык эдас заман талаптары<br />
мен гылым сураныстарына сэйкес жетшп, географиялык<br />
зерттеулердщ барлык децгешнде дершк колданылып, ез мацызын<br />
жогалткан жок.<br />
Картографиялык, »dic. Эртурл1 географиялык кубылыстарды сипаттау<br />
мен талдауда, олардыц орналасуы мен байланыстарын зерттеуде,<br />
сондай-ак динамикасын зерттеуде картографиялык материалдарды<br />
пайдалануды К.А. Салищев картографиялык эд1с деп атаган<br />
болатын.<br />
Картографиялык эд!с те салыстырмалы-георафиялык эдю тэр1зд1<br />
ежелп жэне кец тараган эд!стщ 6ipi болып табылады. Алгашкы<br />
карталар ерте дуниедеп жартастагы суреттер мен тещзшшердщ<br />
карапайым сызбаларынан бастау алады. Картографиялык эдктщ<br />
кажеттшгш тусшш, ез ецбектершде колданган Птоломей болатын.<br />
Кептеген жацсактыктары мен бурмалануларына карамастан, ежелп<br />
дуние окымыстыларыныц сызбаларында сол кезде белгш болган<br />
24
Change language