К. Д. Каймул

улггде улттык экономикалардын байланыстары б1ржакты сипатта
емес, букш ендорйгпк цикл аукымында дамытылады. Бул ез
кезепнде байланыстардьщ курделенуше жэне сан-салалы (каржыинвестицияльпс,
гылыми-техникалык, несие, еншрнгп бас кару жэне
т.б.) болуына алып келедк
Бейшделу крбшепи елдщ сырткы экономикалык байланыстар
кешеншщ экономикалык ортамен байланысу децгешн сипапайтын
тагы 6ip мацызды белгкп болып табылады. Улттык жэне элемдш экономика
аралыгында езшдш 6ip к етр кызметш аткаратын болгандыктан,
бул сектор улттык экономикамен де, дуниежузйпк шаруашылыкпен
де ты! ыз байланыскан болуы кажет. Дегенмен елдердщ сырткы
экономикалык байланыстар кешендершщ экономикалык бей1мделу!
эртурл1 децгейде болады. Осыган сэйкес, онын 3 непзп ynrici ажыратылады.
Тецдестгрыген узш улттык экономика ушш де, элемдш
нарык ушш де колайлы болып табылады, ейткеш ол imid жэне
сырткы экономикалык ортага толыгымен бешмделген. удайы дамып,
жетищршетш кешен сипатында болады. Тецдеспршген улпге
онд1р1спк-инвестициялык улпдеп сырткы экономикалык байланыстар
кешеш жакын болады.
Тецдестгртмеген ynzi улттык экономика мен дуниежузшк
шаруашылык жуйесшщ сэйкесазицп агдайында калыптасады. Мысалы,
елдеп несие-каржы саласыныц, улттык валютаныц жай-куш,
жумыс купннщ кэаби децгеш, акыл-ой элеуетп, кукыктык жат дай
жэне т.б. улттык экономиканыц сырткы байланыстар кешеншщ
непзш курайды. Бул кешен 6ip гана экономикалык ортага (улттык
немесе элемдш) бетмделш курылса, халыкаралык енбек белшсшш
мумкшшшктсрш толык жузеге асыра алмайды, ягни тецдесиршмеген
сипат алады.
«Бвгде» улг/ сырткы экономикалык кешеннщ улттык экономикага
да, сырткы экономикалык ортага да сэйкес келмеуз жагдайында
калыптасады. Эдетте бул кубылыс сырткы экономикалык кешеннш
бвгдел in улттык энономикада тубегейгп кайта курулар жасал, дамудын
негурлым жогары децгейше кешу барысында бай кал ад ы. Ce6e6i, жаца
сырткы экономикалык кешенд» улттык экономика да, элемдш нарык та
б|рден кабылдамайды, бул бетмделу жылдар боны arypyi мумкж.
Сонымен, кез келген слдш сырткы экономикалык кешеш удайы
дамы л, жетидаршп отыратын жуйе болып табылады. Белгин 6ip
децгейде оны мемлекет тургысынан реттеу (салыктык, несиекаржы,
валюталык жэне т.б.) журпзглед!, сонымен катар улттык
экономиканыц даму басымдылыктарын ескере отырып, белгш 6ip сала-чар
бойынша багдарлау, н$к;ыцтьщ цамтамасыз ету жузеге асырылады.
I ео:экономикалык кешспгге акпараттык жуйелердш де манызы
ете зор: каз1рп замайгы улттык экономика ушш утымды шешш
кабылдау (тшмд! келклмшарттар, сету жэне сатып алулар); нарыкка
IS2