К. Д. Каймул

асыруга кедерп келтредг Бул жагдайда бай елдердщ каржысы мен технологиясы
Ke6ipe.K жумсалатындыктан, жобаныц келдомшарттарыида
бул елдщ мудделер1 басым дылык танытады.
Кериилес елдердщ улттык экономикаларыныц езара 6ipiH-6ipi
толыктыруы мацызы жагынан интеграциялануцыц екш пп алгыш арты
болып табылады. Бул ец алдымен ынтымактасатын елдердщ экспорт
курылымыньщ эртурлш гш ен кершедк Бфдей тауар ендф ш , нарыкка
шыгаратын елдердщ интеграциялапуы белгип 6ip салаларды гана
камтып, бфжакты сипат алады. Елдер ттмдо интеграциялануга езара
эртурш тауар алмасу мен гана емес, ынтымактаскан турде элемдш
нарыкка шыгаратын экспорттыц тауарлык курылымын курделещиру
аркылы да кол жетюзе алады.
Нагыз интеграциялануга непз болатын упш пш алгыш арт ретшде
мемлекетпк децгейде интеграциялануды жоспарлап, жузеге асыратын
мемлекет басшыларынын саяси ерймюгершщ болуын атауга болады.
Елдердщ экономикалык интеграциялануы когамдык, элеуметпк
ем1рдщ барлык салаларын камтиды. Сондыктан ынтымактасатын
елдер саяси тургыдан бейтарал немесе одактас елдер болуы шарт.
dprypni саяси кезкарастар устем болатын, езара шешшмеген саяси
мэселелер1 бар елдердщ шын мэш ндел экономикалык ынтымактасуы
мумкш емес.
Интеграцияланудын тортнпш алгышарты репнде тшмд!
ынтымактастыктын баска елдердщ осы одактарга тартылуына туртю
болуын атауга болады. Негурлым кеп ел ннтеграциялык одактар курса,
осы одакка енбеген елдерге согурпым киын болады. Мунын ей ен
сонында бул елдердщ де ннтеграциялык ^йымдарга енушетуртк! болады.
Жалпы алганда, ннтеграциялык байланыстардын каркындылыгын
мы падай KepceTxiurrep сипатгайды:
- аймакншлж экспорттыц немесе импорттыц (тауар айналымьшыц)
аймактын жиынтык улттык еш мщ деп yneci (% есеб!мен);
- аймаюшинк тауар айналымынын интеграцияланган елдердщ
жиынтык сырткы тауар айналымындагы улес! {% есеб!мен);
ннтеграциялык топ йипндеп езара лкелей шетелд1к
инвестицияларыныц (ТШИ) муше-елдердщ уипшш 6ip елдерге ТШИ
мелшерше катысты арасалмагы (% есебш ен);
- компаниялар мен б|рлеспктсрдщ ннтеграциялык уйым йшядеп
жэне одан тыс 6ipiry жэне косып алуларынын саны мен аукымы.
Канадалык галымдар Дж. Вайнер мен Дж. Мид экономикалык
интеграция нэтижес!иде болатын стати калы к жэне динами калы к
озгеркгтерд! аныктаган болатын. Елдш интеграциялык одакка енушен
кейж болатын статикалык, взгерютер катарына аймакшьик с аула
катынастарынын жандануын, осынын есебш еи ушшип елдермен
пкелей сауда операцияларыныц курт кыскарумн атауга болады. Ии-
168