1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

op onze hoede zijn om het aantal "insiders" zoo klein mogelijk te houden.
Op 10 juli deed nummer tien zijn intrede in ons huis: Jan Hendrik
van Steensel, alias Maurits Israël, in de wandeling genaamd Jan Hendrik,
die behalve onderwijzer, grapholoog was en die zich moeilijk in
dat groote gezelschap kon schikken. Overigens een fijn, gevoelig
mensch.
Eind Juli vonden in onze omtrek razzia's van de Grüne Polizei
plaats, hetgeen ons weer nieuwe zorgen baarde. Door bijzondere maatregelen
wisten we te bereiken, dat in 1 Vi minuut alle bedden opgeborgen
en de Joden in hun schuilplaatsen verdwenen waren, gelukkig verdween
de Grüne spoedig uit onze omgeving.,
Op 4 November vertrok Jan Hendrik naar Friesland en reeds op 6
November kwam er weer een ander voor in de plaats; Fred (Bernard
Diamant), die onmiddellijk alle harten won. Een vriendelijke goede
zestiger uit Amsterdam, een enthousiast rooker, die voor geen surrogaattabak
terugdeinsde. Eens heeft hij het bestaan onbruikbare gedroogde
boerenkool en zelfs bladeren van een stokroos te rooken.
In October of ongeveer dien tijd kregen we bericht, dat de zuster
van Dries op haar onderduikadres door de Duitschers gepakt was, en
dat ze met vele anderen in een trein gestopt was in Amsterdam. Op het
moment dat de trein zou vertrekken, werd het portier opengerukt en
werd ze door vrienden meegevoerd. Ze werd bij haar ouders gebracht,
die op een boerderij waren ondergedoken. Helaas bleek korten tijd
daarna dit adres te zijn verraden en werden zij en haar ouders, benevens
vele anderen gearresteerd en weggevoerd naar Duitschland, vanwaar ze
nooit terugkeerden. We zagen er erg tegenop deze boodschap aan Dries
over te brengen, maar konden het ook niet over ons hart verkrijgen
hem onkundig te laten van dit voor hem zoo verschrikkelijk nieuws.
Dagenlang was er een zeer gedrukte stemming in ons huis.
Zoo naderde dan weer het einde van het jaar. De gebeurtenissen in
Rusland gaven ons hoop voor het volgende jaar. De gevechten aan de
fronten werden nauwkeurig gevolgd en op verschillende aan de wand
geplakte kaarten met vlaggetjes aangeduid.
In het begin van het nieuwe jaar (1944) werden alle provinciale
ambtenaren bij den nieuwen Commissaris van onze provincie, de NSBer
De Rijke geroepen ter kennismaking. Zijn eerste vraag luidde steeds:
'Bent U anti-Duitsch?'. Ik wenschte van mijn hart geen moordkuil te
maken en antwoordde: 'Ja'. Toen ontspon zich een gesprek, dat 1'/;
uur duurde, waarin ik er voor zorgde geen woord over de Führer
'himself' te zeggen, noch over het Jodenvraagstuk te spreken. Hij daarentegen
vroeg me plotseling of ik wel eens een avond in gezelschap van
een groot aantal Joden had doorgebracht en meteen vervolgde hij:
'Dan zou U voor Uw leven lang antisemiet zijn al was het alleen maar
wegens de stank'. Ik vertelde hem, dat ik den vorigen avond een bezoek
100