1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

28
De drie formulieren van enigheid en de Dordtse Kerkorde 3 '
Zowel bij de afscheiding, de doleantie als in de orthodoxe vleugel
van de Herv. Kerk worden deze telkens genoemd en ze speelden
een rol bij de grondslag van deze geestelijke bewegingen.
Voor buitenstaanders daarom een korte uitleg. De drie formulieren
waren belijdenisgeschriften, een neerslag van wat men in
een bepaalde tijd geloofde op grond van de Bijbelse inzichten.
Dit geloof werd vastgelegd, maar was in principe voor herziening
vatbaar. Dit gebeurde in de praktijk weinig. Alle drie de geschriften
dragen echter sporen van de vragen waar men in een
bepaalde tijd mee worstelde.
Deze formulieren zijn:
a. de Nederlandse geloofsbelijdenis opgesteld in 1561 door
Guido de Bres.
Deze belijdenis werd destijds met een steen over de muur van het
kasteel van de landvoogdes geworpen om zich zo te verantwoorden
voor wat men geloofde en duidelijk te maken, dat de aanhangers
van de nieuwe leer geen rustverstoorders waren (we
moeten aan de wettige overheid gehoorzamen). Het geschrift is
onderverdeeld in 37 artikelen.
b. de Heidelbergse Catechismus in 1563 opgesteld door twee
Heidelberger theologen en bedoeld voor de niet-geletterde gemeente.
De vorm is in de klassieke vraag-en-antwoord-methode
en het boek is onderverdeeld in 52 hoofdstukken (z.g.
zondagen). De verplichting gold tot 1859 om elke zondagmiddag
hieruit te preken (een soort volwassen-catechisatie), zodat men
in een jaar "rond" was. Deze catechismus is het meest bekende
"formulier" in de Hervormde (Gereformeerde) Kerk.
c. Bijna vergeten zijn de z.g. Dordtse leerregels. Deze zijn opgesteld
tijdens de synode van Dordrecht in 1618/19 en vonden
hun ontstaan in het leergeschil over de eeuwige uitverkiezing
door God en mitsdien over de vraag of de mens een vrije wil had
of niet (in de meeste godsdiensten een strijdpunt). De leerregels
benadrukken dat de mens afhankelijk is van Gods genade.