1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

zagen. De rechtzinnigheid leefde in voordurende angst, dat een kritische
bijbelbenadering hun geloof zou aantasten. Een echt gesprek
hierover was nog niet mogelijk, laat staan het samen zoeken naar een
antwoord. Het beeld dat prof. Kramer later schilderde van de z.g.
"Hotel-kerk" (een gemeenschappelijk onderdak, maar ieder zijn eigen
kamer) ging voor de Zwolse gemeente volledig op. Toch was deze
situatie oneindig beter dan de bittere strijd die elders vaak is gevoerd.
In zijn eerder aangehaald rapport schreef Gunning, dat de vrees van
de modernen voor een orthodoxe overheersing hersenschimmig is. Alleen
het uitsterven der modernen kan de Zwolse orthodoxie aan een
meerderheid helpen. En zo is het ook 80 jaar later gebeurd, zij het dat
die orthodoxen toen ook zelf geëmancipeerd waren en dat was in 1894
nog lang niet het geval.
Van het in leven houden van de Evangelische stroming (met een vrij
geringe aanhang) hoefde overigens de kerkeraad geen spijt te hebben.
Ds. Jolles deed veel aan sociaal werk; een lijn die op een onnavolgbare
wijze door zijn opvolger De Jonge is doorgetrokken. En dat bepaalde
ook mede het gezicht van de Hervormde Gemeente van Zwolle.
De doleantie in Zwolle (een revolutionaire beweging)
Hoe geheel anders verliepen de zaken vergeleken met de afscheiding
van 1834. Het verschil was zo groot, dat ze tot op heden nog drie verschillende
kerken nalaat. Zoals bij vele revolutionaire bewegingen was
't ook in het westen en met name in Amsterdam, dat het vuur ontstoken
werd en wel in 1886 door de beroemde Abraham Kuyper, een geniaal
en veelzijdig man, ook wel genoemd "de klokkenist der kleine luiden"
(J. Romein).
In 1887 begon de beweging in Zwolle en het verloop alhier levert genoeg
informatie op om de achtergrond te schetsen.
Op 1 april 1887 schreven drie Hervormde gemeenteleden aan de kerkeraad
een brief. Het waren F.J. de Vries, een beurtschipper aan de Binnenkant,
J.W. Bomhof, een slager-kruidenier in de Molenstraat en H.
Tulp, eigenaar van een kleine drukkerij aan de Blijmarkt 13 .
Zij schreven uit naam van vele anderen en stelden vast dat het gezag
van de synode de eigenlijke verkondiging van het evangelie in de weg
stond. Lang hebben ze dit lijdelijk aangezien, maar ze zijn overtuigd
dat het synodale juk moet worden afgeworpen. Ze verzoeken de kerkeraad
dan ook om dit ter hand te nemen en zich te houden aan de z.g.
Dordtse Kerkordening (de organisatiestructuur, die van 1619 tot 1816
ten dele in de kerk geldig was geweest) en zich verder te houden aan de
Gereformeerde Kerkleer, zoals die ook in 1619 was vastgesteld in de
z.g. drie formulieren van enigheid (t.w. de Nederlandse geloofsbelijdenis,
de Heidelbergse Catechismus en de Leerregels tegen de Re-
68