1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

Bepaald was dat de uitdelingen zo min mogelijk uit geld moesten
bestaan. In natura werd verstrekt: brood, aardappelen, eventuele
medicijnen, iets extra's bij ziekte, kleding en dekking. Deze
laatste twee dingen werden gemerkt en bleven het eigendom van
het bestuur.
De verstrekkingen bleven beperkt tot het hoogst noodzakelijke.
Ieder die werken kon, moest aan werk geholpen worden. Daartoe
was er een stadsarmeninrichting, die allerlei zaken vervaardigde,
die ook weer voor verstrekking gebruikt konden worden.
Alleenstaanden kregen geen bijstand. Zij werden "besteed",
d. w.z. ergens in de kost gedaan. Voor gezinnen werd de huur betaald
aan de huiseigenaar.
Als de bedeelden zich echter aan kleine delicten schuldig maakten,
werden ze gekort of zelfs overgeslagen en hun daden werden
doorgegeven aan de politie. Onverbeterlijke dronkaards of mensen
die hun kinderen mishandelden, werden opgegeven voor
plaatsing in Ommerschans.
Het gemengd armbestuur kende commissies voor het ziekenhuis,
de financiën, de bestedelingen, de kleding en het voedsel,
en voor werk en onderwijs. Voor geldbedragen buiten de verstrekkingen
om waren normen vastgesteld. Enkele voorbeelden:
een echtpaar zonder kinderen f 1,40per week, een echtpaar met
twee kinderen f2,—per week. In de zomer echter waren deze bedragen
f 1,25 en f 1,80.
Het bestuur had voorts bepaald, "dat de voorziening in de behoeften
nimmer tot de echte hoogte hoefde te komen, omdat alle
prikkels tot eigen inspanning verloren zouden gaan" (waar
hebben we dit geluid meer gehoord?).
Ook moest men rekening houden met mogelijke hulp van familie,
buren of voormalige werkgevers.
De bedeelden hadden een klachtrecht. Bij de wekelijkse zitting
konden ze hun grieven kwijt aan de drie leden van het bestuur,
die bij de uitdeling aanwezig waren.
Als we deze opsomming van taken in de typisch 19e eeuwse armenzorg
overzien en daarbij in aanmerking nemen dat er plm.
3.000 bedeelden waren in een structurele armoede-situatie, dan
kunnen we ons voorstellen, dat er weinig animo was om diaken
te worden. In feite was men een onbezoldigd bijstandsambtenaar
van de gemeente. Sommigen betaalden liever de uitkoopsom.
Dat er verder weinig lust was om daarnaast nog de strikt
kerkelijke taken waar te nemen, is ook duidelijk.
13