1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

De nieuwe organisatie was trouwens niet het werk van Willem I, maar
van een zekere "J.D. Janssen", hoofdcommies bij het departement
van de zaken der Hervormde kerk, wiens naam dan ook onder alle
stukken prijkt als de secretaris en adviseur.
Daarvoor had hij alleen maar de oude stukken uit de la te halen, die
hij in 1809 voor Lodewijk Napoleon had gemaakt.
Door de inlijving bij het Franse Keizerrijk in 1810 waren de plannen
niet doorgegaan, maar deze konden nu tot uitvoering komen.
De kerken moesten nu zelf voor hun inkomsten zorgen met dien verstande,
dat de predikantstraktementen door de staat werden betaald.
Slechts 10% van de benodigde gelden kwam uit collecte. De overige
90% kwam voor iets meer dan de helft uit de opbrengsten van de kerkelijk
fondsen en de rest moest goed gemaakt worden door het verhuren
van zitplaatsen. Voor de gegoede burgerij was het houden van een
zitplaats in de kerk een statussymbool en er bestond een duidelijke
rangorde. In het archief bevindt zich een brief van iemand die een andere
zitplaats verlangde, omdat hij in stand vooruit was gegaan.
Maar al deze inkomsten waren niet voldoende om de predikantstraktementen
aan de in de dertiger jaren optredende prijsstijgingen aan te
passen. Het rijk betaalde aan iedere predikant een jaarlijks traktement
van / 1.050,-. De in 1827 ingestelde kerkvoogdij gaf hierop uit de lopende
inkomsten een toeslag van ƒ 350,-. Predikanten dienden echter
een verzoek in om deze toeslag met ƒ 200,- tot ƒ 550,- te verhogen (let
wel, al deze bedragen op jaarbasis!). Hoewel de kerkvoogden dit verzoek
wel rechtvaardig vonden, lieten de inkomsten zo'n verhoging niet
toe.
Om toch iets te doen, probeerde men een fonds te vormen om uit de
rente de benodigde gelden te verkrijgen, maar dit lukte niet. Daarop
besloot men de zitplaatsenhuur te verhogen. Om een of andere reden
was dit laatste echter niet mogelijk. Maar men vond een slimme uitweg:
het was wel mogelijk om de zitplaatsen aan een belasting te onderwerpen.
De belasting zou vijftien cent voor iedere gulden huur bedragen.
Uiteraard moest de kerkelijke ontvanger heel wat weigeraars
bezoeken.
Tevens moest ook mededeling gedaan worden aan Z.M. de Koning
van deze stap. Aan hem werd dan ook "eerbiedig kennis gegeven" dat
het college van Kerkvoogden had besloten een belasting op zitplaatshuur
te heffen om hieruit de noodzakelijke traktementsverhoging te
kunnen voldoen. Men sprak de hoop en de verwachting uit, dat 's Konings
minister uit 's Rijks kas een gelijke verhoging zou toekennen. Of
er een antwoord op dit verzoek binnenkwam kon niet worden achterhaald.
Het resultaat was echter, dat de rijkstraktementen gelijk bleven.
Wel kregen de predikanten vanaf 1841 uit de kerkvoogdijkas een
verhoging van ƒ 100,- per jaar 10 .
24