1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

"Heren Kerkvoogden" waren echter zeer streng. Om kwijtschelding te
verkrijgen moest men deugdelijke gronden aanvoeren. Meermalen
werd een verzoek tot ontheffing geweigerd. Hoewel de toenmalige reglementen
het heffen van hoofdelijke omslag toelieten, wilde het College
van Kerkvoogden zekerheid, dat dit ook in rechte kon worden afgedwongen.
Tegen één der weigeraars werd een proces aangespannen,
dat door het College werd gewonnen. Was men lid van de Hervormde
Kerk, dan moest er volgens de rechter ook worden betaald.
Bij enige latere processen ging het dan ook meer over de vraag: wanneer
is men nu lidmaat en wanneer niet? Hoewel er enige merkwaardige
uitspraken zijn gedaan, laat het bestek van deze verhandeling niet
toe hierop in te gaan.
Gesteund door de uitspraken van de rechter gingen kerkvoogden de
weigeraars harder aanpakken en zonodig werd tot gerechtelijke invordering
overgegaan. Dat dit resultaat had, blijkt uit de jaarrekening
van 1886 en 1887.
Bij de jaarrekeningvan 1887 merken kerkvoogden dan ook op:
"de maatregel om van de belastingschuldigen, die per 1 augustus
niet betaald hebben, de gelden te doen invorderen, heeft gunstig gewerkt.
"
Na 1887 gaat het bergafwaarts met de financiën. Beginnende bij de zitplaatsgelden,
maar na 1890 ook met de hoofdelijke omslag. Kerkvoogden
zelf schreven de daling van de zitplaatsen huur in 1888 toe
aan de vacante zesde predikantsplaats, maar nadat deze plaats weer
was bezet, bleef de daling doorgaan. De totale opbrengst aan
"levend" geld werd steeds minder en daalde van ruim / 11.100,- in
1887 tot nog geen / 9.300 in 1894.
De doleantie zal op die daling niet van grote invloed zijn geweest, hoewel
de aanhangers - gezien hun kleine inkomens - veel voor de kerk
over hadden. Veel meer zal een rol hebben gespeeld, dat het orthodoxe
deel van de gemeente veel geld stak in de opbouw van het rechtzinnig
verenigingsleven en dat ook bewust buiten de kerk voogdij om deed.
Ook hier waren de inkomens gering, maar de offervaardigheid was
groot en geld kan nu eenmaal maar één keer besteed worden. Dat enige
vermogende lieden waren overleden of waren vetrokken, deed ook
zijn invloed op de financiën gelden. De goedkoopste zitplaats in de
Grote Kerk kostte toen / 150,- per jaar! Dit was alleen voor deze klasse
betaalbaar.
Het beroepen van een tweede orthodoxe predikant met de strijd om de
derde
In 1881 was de hoogbejaarde ds. Vroom overleden (er was toen nog
62