1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

Het ging overigens om een zaak, waarin ds. Van Senden volkomen mis
was. Hij had nl. een actie gevoerd om het jaar 1833 als een soort jubileumjaar
uit te roepen, omdat het met Pinksteren dan 1800 jaar geleden
geweest zou zijn dat de Christelijke Kerk werd gesticht (Pinksteren
van het jaar 33).
Uit latere onderzoekingen is gebleken, dat dit berust op een foutieve
berekening in de vroege middeleeuwen; Jezus' geboortejaar is niet
nauwkeurig vast te stellen.
Ds. Van Senden nam het echter niet dat iemand hem bestreed.
"De aanval is blijkbaar met het doel geschied om mij voor mijne
Gemeente en de Vaderlandsche Kerk ten toon te stellen en mijnen
invloed op beide, die de bestemming en het geluk mijns levens uitmaakt,
te beperken of zoo moogelijk geheel te vernietigen" 28 .
Van Senden heeft het geestelijke klimaat voor jaren in de Zwolse Hervormde
Gemeente bepaald. Hij was een typisch vertegenwoordiger
van de z.g. Groninger Richting, die tot ver in de 20ste eeuw zijn invloed
in Zwolle zou houden (de laatste predikant van deze richting was
L.J. van der Kam (1940-1945) als opvolger van de geziene ds. A. de
Jonge (1912-1940).
In het kader van dit geschrift moeten we volstaan met het geven van
een korte karakteristiek van deze stroming, op het gevaar af dat door
het ontbreken van nuanceringen geen goed beeld gegeven kan worden.
In feite was deze richting een logische voortzetting van een voortdurend
proces in West-Europa sinds 1300. De rationele mens probeert
zijn eigen antwoorden te vinden op de levensvragen en zich onafhankelijk
van de Bijbel op te stellen. Copernicus, Galilei, Newton en Darwin,
om maar enkelen te noemen, hebben hiertoe sterke impulsen gegeven.
In 1831 stelde de Groninger hoogleraar L.G. Pareau dat er een nieuwe
tijd was aangebroken waarin een vernieuwde theologie het hernieuwde
vaderland, ja de hele mensheid ten voordeel moest dienen. Het ging
om vernieuwing, althans ontwikkeling, van het innerlijk, in verbondenheid
met God.
In het kort gezegd ging het de Groningers erom weer terug te keren tot
het wezen van het Evangelie zoals zij dit zagen: de liefde, de verdraagzaamheid.
De oude dogmatiek had haar waarde grotendeels verloren.
Die was in de loop der eeuwen maar aangeplakt door mensenhand.
Daarvoor in de plaats kwam het gemoedsleven, de innerlijke óndervinding,
de overtuiging van het hart (om hun termen te gebruiken). Niet
dat de Groningers behoefte hadden de oude leerstukken van de Kerk te
"kraken". Integendeel, ze werden zorgvuldig behandeld zoals men
thuis een stuk antiek uit de familie koestert. Niet functioneel, maar
17