1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

Het tijdperk Van Senden
Op 8 juli 1832 werd ds. Van Senden in Zwolle bevestigd.
Hij trof daar vier collega's aan. Twee ouderen, n.1. de predikanten M.
Smit (1797 - 1833) en C. Fortuijn (1803 - 1838); daarnaast nog H. J.
Romeny (1822 -1861) en de kort daarvoor bevestigde J. S. Wor (1832 -
1871). Van Romeny is bekend, dat hij een zwakke gezondheid bezat en
af en toe hulp bij zijn dienstwerk nodig had. Na het overlijden van M.
Smit in 1833 wist Van Senden te bewerkstelligen, dat zijn vroegere
ambtsbroeder uit Engelbert (enkele kilometers van Middelbert verwijderd)
H. Bleijenberg hier beroepen werd.
Er was tussen de predikanten een wijk verdeling. Ds. Van Senden zou
het Z.O. deel van de binnenstad krijgen, het deel waar ook het z.g.
Slurink, een krottenwijk, lag. Bovendien moest hij het deel buiten
Zwolle dat tussen het Zwartewater, de Vecht en de Meppelerstraatweg
lag, ook behartigen. En dat allemaal te voet!
Van de Kerkeraad had hij niet veel steun te verwachten. Ten eerste was
er voor zo'n aanzienlijke gemeente een gering aantal ambtsdragers
(tien ouderlingen en twaalf diakenen) en ten tweede behoorden ze reglementair
tot de aanzienlijksten van de gemeente. Ze moestenminstens
30 jaar zijn (de diakenen 21), onberispelijk van belijdenis en
zeden, voorstanders van de Openbare Godsdienst, geen tegenstrevers
van bestaande kerkelijke verordeningen. Een aantal 'deftige heren'
dus. Maar ook in de burgerlijke besturen was dit het geval. Volgens de
proclamatie van 1813 zaten immers alle aanzienlijken in de regering!
Maar het grootste deel van het kerkvolk behoorde bij de 'smalle gemeente',
die met moeite de eindjes aan elkaar kon knopen.
Het komt ons als 20ste-eeuwers dan ook wat vreemd voor dat ds. Van
Senden bij zijn beroeping aan de WelEerwaarde kerkeraad terugschrijft,
dat zij de aanzienlijke gemeente van Zwolle zo wél vertegenwoordigt.
Dit zal geen onwetendheid zijn geweest en wellicht zat er
ook een stuk vormelijkheid in, maar in het besef van de 19e-eeuwer
was het heel gewoon dat 5 of 6% van de bevolking het lot in handen
had van de rest, het relatief veel beter had en al het zwoegen van de
middengroep alleen hun ten goede kwam. Zoals reeds vermeld werd,
was van verzet of gemor nog weinig te merken. Men wist de kerk nog
te vinden. Zondags werden er vijf diensten gehouden in drie kerken
(de vroegdienst begon al om zeven uur 's morgens). Dan was er nog
een 'armendienst' om half één en een donderdagavonddienst. Met behulp
van drie catechiseermeesters kregen 2400 catechisanten kerkelijk
onderricht. De gegoede klasse aan huis bij de dominee, de anderen in
de kerk, in het weeshuis, in de kazerne (Zwolle had nog een
garnizoen). Er was apart onderricht voor de bedeelden. Jaarlijks
meldden zich 300 catechisanten voor de belijdenis. Vier keer per jaar
was er dan ook 'aanneming'. Elke woensdag ging de koster bij de twee
14