1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

verzetssignaal was op kerkelijk terrein van de lagere sociale klassen tegen
de gevestigde orde. Ze was een voorhoede van een beweging die
niet te stuiten zou blijken. Maar we kunnen het Van Senden en de zijnen
moeilijk kwalijk nemen, dat dit inzicht hun ontbrak. Elk leidende
groep is er altijd op gespitst zijn eigen bevoorrechte positie voor zich
en zijn kinderen te behouden. Het geestelijk klimaat van die tijd
bracht met zich mee dat men de maatschappelijke orde van die dagen
zag als een door God gewilde.
De heren zullen wel meesmuilend gelachen hebben, toen ze vernamen
dat de afgescheidenen, zodra ze op eigen benen stonden, terstond hevige
ruzie kregen en elkaar gingen verketteren 35 . Een van de eerste ruzies
was over de Dordtse Kerkorde, die sommigen wilden veranderen, terwijl
het verwijt aan de Herv. Kerk was, dat men zich nu juist niet hield
aan die kerkorde! Dat dergelijke onenigheden tot de kinderziekten van
elke bevrijdingsbeweging horen, konden ze toen nog niet weten.
Hoe zwaar de overheid en in het bijzonder Willem I en zijn ambtenaren
beledigd waren door de talloze acten van afscheiding, blijkt wel uit
enkele zinsneden uit het Koninklijk Besluit van 5 juli 1836:
"Overwegende, dat de adressanten, wel verre van zich naar Onze
voorgeschrevene beschikking te gedragen, voortgegaan zijn in
hunne onrust en verwarring veroorzakende onwettige handelingen,
en niet alleen bij voortduring ongeoorloofde godsdienstoefeningen
gehouden hebben, maar ook ouderlingen en diakenen
aangesteld, predikanten beroepen en ingezegend, een dank-,
vasten- en bededag uitgeschreven en zonder Onze toelating een
afgezonderd kerkgenootschap met de daad hebben opgerigt onder
het bestuur van een zoogenaamde algemeene synode . . .
Dat, hoe gering ook het aantal hunner aanhangers is, in vergelijking
met het aantal der Hervormden in Nederland, zij zich bij
uitsluiting durven aanmatigen den naam van de ware Gereformeerde
Kerk, door welken naam hun te vergunnen, Wij met der
daad zouden verklaren dien te beschouwen als niet toekomende
aan het door Ons erkende Nederlandsch Hervormd of Gereformeerd
genootschap, waarvan de adressanten en hun aanhangers
zich de facto hebben afgescheiden, door zich aan derzelver reglementen
en tucht te onttrekken.
Dat zoodanige wederstrevingen van het wettig gezag met aanranding
van eene gevestigde en erkende kerk en het kweeken van
openbare onrust en verwarring, niet verder kunnen worden gedoogd,
31