1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

Het kiescollege in Zwolle verdween in 1882, toen er geen meerderheid
meer voor te vinden was. Het was ook niet meer nodig, want bij alle
partijen was de neiging om anderen ruimte te geven. Wel was er altijd
een streven om de eigen invloed zo groot mogelijk te houden, maar
zonder de tegenpartij geheel uit te rangeren.
Dit is in de loop der jaren een kenmerkend verschijnsel geweest in de
Zwolse Hervormde Gemeente, getuige een circulaire uit 1892 (opgesteld
door ds. van Wijk ter gelegenheid van een 1 O-jaarlijkse verkiezing)
en waaraan ook de titel van deze verhandeling is ontleend.
De invoering van de hoofdelijke omslag in 1883 (het systeem, waarbij
de kosten van de plaatselijke Hervormde Gemeente - in verhouding tot
ieders inkomen - over de leden werden omgeslagen).
De geschiedenis uit de eerste helft van de eeuw herhaalde zich, of liever
gezegd, zij continueerde zich: de kerkvoogdij had ook in de tweede
helft van de 19e eeuw te kampen met chronisch geldgebrek. En dat terwijl
de noodzakelijke restauratie van de Grote Kerk op het program
stond. Naast de toegezegde rijkssubsidie van ƒ 40.000,- zou de Hervormde
gemeente in de eerstvolgende jaren zelf ƒ 35.000,- moeten opbrengen.
Naast deze buitengewone uitgaven was er nog een heet hangijzer, nl.
de predikantstractementen. Al jaren was er een meerderheid van het
college van mening, dat deze te laag waren en moesten worden aangepast
aan de duurder wordende tijden. Nog bij de begroting van 1882
werd aangetekend, dat het college: 12
"nog geen vrijheid heeft kunnen vinden daartoe nu reeds een voorstel
te doen, daar verhoging onvermijdelijk gepaard moet gaan met
de invoering van den hoofdelijken omslag. Tot die invoering over
te gaan uitsluitend tot verbetering der predikantstractementen achten
kerkvoogden op dit oogenblik minder raadzaam. Naar hun mening
verdient het de voorkeur daarmede te wachten totdat eerlang,
gelijk de kerkvoogden zich vleijen, uitvoering zal worden gegeven
aan het plan tot restauratie der Groote Kerk. Deze toch zal in geen
geval zonder invoering van een hoofdelijken omslag tot stand kunnen
komen. Bij die gelegenheid zou dan tevens tot de gewenschte
verhooging der predikantstractementen kunnen worden overgegaan.
"
Bij het opstellen van de begroting voor 1883 was het dan zover. Voor
dat jaar werd voor de restauratie van kerk en orgel ruim ƒ 16.000,- uitgetrokken,
waartegenover als eerste termijn van de rijkssubsidie
ƒ 5.000,- werd opgenomen.
58