1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

e heer Van Naamen van Eemnes, de bewoner van
"Zandhove", een stuk grond in Assendorp ter beschikking wilde
stellen om iets te doen tegen het "rode gevaar" aldaar.
Algemene instemming en er werd een commissie benoemd. Deze
ging voortvarend te werk en meteen werd de doelstelling wijder:
"Stichting tot bevordering van de Godsdienstige belangen in de
buitenwijken".
In oktober 1893 gingen de heren aan het werk. In maart 1894
kwamen er vragen uit de kerkeraad: waar het resultaat bleef. In
april kwam het antwoord: Mr. Van Naamen zou een stichting in
het leven roepen. De kerkeraad ging hiermede akkoord, mits zij
de algehele zeggenschap kreeg in die stichting. In juli konden
zelfs de statuten ter goedkeuring worden opgezonden. Maar
reeds in oktober 1894 werd voorgesteld de stichting te liquideren
met als motief, dat de doelstelling zoveel verschil van mening
gaf tussen links en rechts dat het toch niets zou worden. Velen,
waaronder ook ds. Vermeer, betreurden dit en de stemmen
staakten. Maar op 10 januari 1895 besloot de kerkeraad met 16
tegen 7 stemmen om er mee op te houden. Men zou 50 jaar moeten
wachten aleer de kerk als kerk weer iets zou ondernemen. De
tijd was er nog niet rijp voor. De vrijzinnigen vreesden waarschijnlijk
door de orthodoxen te worden overvleugeld. Niet ten
onrechte, want in 1896 verrees "de Dageraad" als een orthodox
bolwerk in Assendorp.
Het kiescollege (1873 - 1882)
In 1867 was in kader van de democratisering van de kerk de mogelijkheid
ontstaan om de belijdende manslidmaten van 23 jaar en ouder
mee te laten beslissen. Dit ging voor die tijd erg ver, want er waren
geen inkomensgrenzen aan verbonden. Men mocht alleen niet ondersteund
zijn door de diakonie. Armen en vrouwen waren dus uitgesloten.
Gemeenten van meer dan 100 lidmaten moesten deze medezeggenschap
uitoefenen door middel van een kiescollege. De gemeente
mocht telkens kiezen: of de kerkeraad vulde zichzelf aan, of de keuze
van ambtsdragers en predikanten werd bepaald door een kiescollege.
De eerste verkiezingen vonden plaats in 1867 en dan weer 1871 en vervolgens
kon men om de 10 jaar de keuze maken.
Hier lag de kans voor de rechtzinnigheid om dit recht te veroveren. De
eerste keer mislukte het. 454 stemmen wilden het recht van verkiezing
aan de kerkeraad gunnen en 369 aan een kiescollege. De gezeten burgerij
wilde haar positie behouden en het was voldoende als hun vrienden
in de kerkeraad zelf hun opvolgers konden kiezen. Het rechtzinni-
54