1986 JAARBOEK - Historisch Centrum Overijssel

De sociale structuur zat in die dagen vrij eenvoudig in elkaar:
5% elite, bestaande uit de adel en de zeer gegoede burgerij;
75% behoorde tot de werkers, die zich in hun levensnivo
nauwelijks konden verheffen boven de
20% die tot het proletariaat behoorden; de losse arbeiders en de
zwervers.
Deze periode behoort nog duidelijk tot het agrarischambachtelijke
tijdvak;
44% werkte in de landbouw, 24% vond emplooi in de vele kleine
bedrijfjes en 32% verrichtte dienstverlening voor de hogere
sociale lagen.
Het culturele leven stond ook op een laag pitje en was uiteraard alleen
bestemd voor de elite. De toneelstukken werden hoofdzakelijke door
Franse en Duitse gezelschappen opgevoerd, sinds 1839 in "Odeon".
De meeste stukken, die allang in de vergetelheid zijn geraakt, werden
opgesierd met taferelen, die de welgezindheid van de Nederlanders
voor Vorst en Vaderland moesten uitdrukken 37 .
Er was een bibliotheek van 1800 boeken. Toegangsprijzen en contributies
bedroegen vaak een half weekloon van een werkman.
In onze ogen was Zwolle in deze tijd een erg saai stadje. Maar dat had
het waarschijnlijk met heel Nederland gemeen. Sprak Potgieter al niet
van een "Jan Saliegeest"? En een Duitser schreef naar huis.
"Een jaar hier en ik zou dood zijn, morsdood. Want hoe meer slome
en langzame mensen ik om me heen heb, des te meer ben ik zelf
door innerlijke bewogenheid verteerd."
en Willem de Clerq liet in 1854 weten: "In Noord Nederland kan men
een blad horen vallen, alles is zo doods mogelijk."
De diakonie
Vanwege deze structurele armoede was er een belangrijke taak weggelegd
voor de diakonie. Deze voor een kerk zeer wezenlijke tak van
dienst was op 15 mei 1832 opgenomen in het z.g. "Gemengd Armbestuur".
Hoewel er in het algemeen in Nederland door de overheid weinig werd
gedaan aan armenzorg en de initiatieven overgelaten werden aan kerken
en particulieren, was er in Zwolle toch een enigszins andere situatie.
Voor de reformatie waren er hier een drietal broederschappen, die
fondsen beheerden ten bate van de armen. De verdeling geschiedde in
de kerk "bij het altaar". Toen in 1581 de Gereformeerden de oude