Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

van de scholen en hun respectieve schoolleidingen is verhoudingsgewijs geringer, maar
de scholen zijn ook minder kwetsbaar, met name vanwege de mogelijkheden voor steun
van andere scholen, schoolleiders en bovenschools managers.
SCHOOLBESTUREN MET ÉÉN CATEGORALE SCHOOL IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS (C)
Op veel punten lijken de onderlinge verhoudingen op die bij een bestuur met één school
in het primair onderwijs. Het aantal actoren en de verschillen tussen actoren zijn op
hoofdlijnen vergelijkbaar. Een verschil is dat er in het voortgezet onderwijs meer functies
zijn en dat leraren in verschillende vakken lesgeven. Ook anders dan in het primair
onderwijs heeft een ‘éénpitter’ in het voortgezet onderwijs vaak een wat omvangrijker
schoolleiding: een (klein) team dat uit meer leidinggevenden bestaat. Een voordeel hiervan
is dat leidinggevende taken kunnen worden verdeeld.
De omgeving van een schoolbestuur met één vo-school is op hoofdlijnen vergelijkbaar
met de situatie van een bestuur met één po-school. Een verschil is dat de component
‘sociale omgeving’ in het voortgezet onderwijs een andere rol speelt dan in het primair
onderwijs, omdat het wervingsgebied van de vo-school niet beperkt is tot de buurt of
wijk. De ouderparticipatie in de school is vaak kleiner dan in het po.
Geconcludeerd kan worden dat deze vorm van bestuurlijke inrichting over het geheel
genomen vergelijkbaar is met de situatie van een bestuur met één school in het primair
onderwijs: weinig pluriform, een vrij gesloten karakter en verhoudingsgewijs weinig
interdependenties. Verschillen zitten in het grotere aantal functies in een vo-school, de
wat omvangrijker schoolleiding en de verhoudingsgewijs geringere impact van de sociale
omgeving.
SCHOOLBESTUREN MET ÉÉN SCHOLENGEMEENSCHAP IN HET VOORTGEZET ONDERWIJS (D)
Bij een schoolbestuur met één scholengemeenschap is het aantal actoren groter en meer
verschillend dan bij een bestuur met één categorale school. Er zijn immers meer schoolsoorten
en de schoolleiding is vaak omvangrijker omdat er afdelingsmanagers en/of locatiemanagers
zijn. De schoolsoorten zijn op veel punten vergelijkbaar qua positie binnen
de scholengemeenschap, maar er zijn ook verschillen vanwege verschillen in het onderwijsaanbod,
de inrichting van de lokalen, het type leerlingen, de leraren, de soort externe
contacten en dergelijke. Ook zal het beleidsvoerend vermogen van de schoolleiding van
de onderscheiden schoolsoorten (afdelingsmanagers/ locatiemanagers) verschillen.
Doordat er meer en meer verschillende typen actoren aanwezig zijn, zijn er meer meningen,
opvattingen en belangen die eventueel tegenstrijdig kunnen zijn.
In veel gevallen heeft de scholengemeenschap een redelijke mate van autonomie ten
opzichte van het bestuur, met name wanneer het bestuur op hoofdlijnen stuurt en de uitvoering
van het beleid aan de schoolleiding overlaat. Mutatis mutandis geldt dit voor de
relatie tussen de centrale leiding en de afdelingsmanagers/locatiemanagers. Net als bij
andere bestuurlijke vormen heeft de schoolleiding een sleutelrol, maar omdat de schoolleiding
uit meer personen bestaat is men minder kwetsbaar dan bij een kleiner management;
het beleidsvoerend vermogen is niet afhankelijk van één of twee personen.
De omgeving van een bestuur met één scholengemeenschap is complexer dan bij een
bestuur met één categorale vo-school. Onder meer speelt mee dat een scholengemeenschap
- en zeker een brede scholengemeenschap - vanwege de diverse schooltypen met
B.2-10 Onderwijsraad, januari 2002