Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

invulling van de samenwerking wellicht te vermijden is. Met name grote besturen zouden
liever de WSNS-gedachte zelf binnen het bestuur vormgeven dan in de huidige samenwerkingsverbanden.
Overigens zijn er ook WSNS-samenwerkingsverbanden waarbinnen
via bestuurlijke krachtenbundeling een aantal samenwerkende besturen zijn gevormd.
In zijn advies De rugzak gewogen… gaat de raad nader in op de huidige constructie van
WSNS en op een mogelijke andere vormgeving daarvan. De raad komt tot de conclusie
dat de huidige onderliggende principes vooralsnog gehandhaafd zouden moeten blijven
(Onderwijsraad, 2001h; zie ook Eijlander et al, 2001, p.13).
In aanvulling hierop wordt opgemerkt dat bij samenwerking zoals deze in bepaalde
ondersteuningsrelaties vorm krijgt, zich een spanning kan voordoen als het dereguleringsbeleid
ten aanzien van de scholen niet parallel loopt met daarbij passende beleidsmaatregelen
ten aanzien van de ondersteuningsinstellingen. Geconstateerd kan worden
dat laatstbedoelde maatregelen enigszins achter het beleid van deregulering en autonomievergroting
voor de scholen aanlopen. Niettemin lijkt een inhaaloperatie op handen.
Waar lange tijd sprake is geweest van zogenaamde aanbodsturing, is de laatste jaren
voorzichtig een omslag begonnen in het denken over en het realiseren van modaliteiten
van vraagsturing. Het meest vérgaand is dit zichtbaar geworden bij de nascholing. De
middelen daarvoor worden inmiddels toegekend aan de scholen die vrij zijn deze naar
eigen inzicht bij de aanbieders in de markt te besteden. Ook op het terrein van de landelijke
ondersteuningsactiviteiten zal naar verwachting meer vraagsturing worden
gerealiseerd. Verder zal de schoolbegeleiding volledig vraaggestuurd worden, doordat
de middelen per 1 januari 2003 rechtstreeks aan de scholen worden toegekend.
In zijn advies Ten dienste van de school heeft de Onderwijsraad aangegeven dat naar zijn
mening het ingezette ondersteuningbeleid met kracht moet worden geïntensiveerd
(Onderwijsraad, 2001a). Dit beleid moet overigens meer omvatten dan het uitsluitend
aan de scholen beschikbaar stellen van middelen of anderszins vergroten van hun
invloed. Van de overheid wordt ook verwacht dat kwaliteitsbevorderende maatregelen
worden getroffen ten aanzien van zowel de aanbiedende instellingen als de vragende
scholen. Wat de eerste groep betreft gaat het onder andere om een evenwichtiger positionering.
Op hun beurt moeten de scholen in een zodanige positie worden gebracht dat zij
als ‘vraagbekwaam’ kunnen worden beschouwd. Hiermee kan het risico van sturing door
ondersteuningsinstellingen worden tegengegaan en kan de school de ondersteuning
goed benutten, (onder meer) als alternatief voor schaalvergroting.
6.2.3 BEWAKING VAN PLURIFORMITEIT
Een derde schaalbeheersingsmechanisme kan zijn het toetsen van voorgenomen fusiebesluiten
aan een situatie van pluriformiteit en reële en potentiële keuzemogelijkheden
voor deelnemers/ouders in een bepaald gebied. In het bedrijfsleven worden fusievoornemens
getoetst via de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa). In het onderwijs kijkt de
overheid in bepaalde opzichten naar de aanbodsvariëteit oftewel pluriformiteitsaspecten
van voorgenomen fusies. Op zichzelf is het namelijk denkbaar dat voortgaande fusies leiden
tot de situatie dat in een bepaald gebied nog slechts één aanbieder aanwezig is. Een
dergelijke situatie is evident strijdig met een van de basisprincipes van ons onderwijs,
namelijk de keuzevrijheid. Dit principe veronderstelt dat er een keuze kan worden
gemaakt. In essentie ligt hier ook de fundering van het feit dat bij vergaande inkrimping
80 Onderwijsraad, januari 2002