Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

meer regelgeving te maken heeft. De sociale omgeving en de professionele omgeving
zijn meer divers dan bij een bestuur met een categorale vo-school, maar de competitieve
omgeving is vergelijkbaar.
De conclusie is dat deze vorm van bestuurlijke inrichting relatief complex is: tamelijk pluriform,
redelijk open en met vrij sterke interdependenties. De kwetsbaarheid wordt verminderd
doordat verschillende actoren elkaar kunnen aanvullen en/of versterken. Dit kan
wel ten koste gaan van de autonomie van de betrokkenen.
SCHOOLBESTUREN MET EEN GROEP SCHOLEN EN/OF SCHOLENGEMEENSCHAPPEN (E)
Deze vorm van een schoolbestuur met een groep scholen en/of scholengemeenschappen
heeft in de praktijk allerlei verschijningsvormen. De scholen en/of scholengemeenschappen
die onder het bestuur vallen kunnen zowel categorale scholen zijn als smalle en
brede scholengemeenschappen. In een aantal gevallen is sprake van een ‘geclusterde’
structuur in de zin dat een aantal scholen(gemeenschappen) gegroepeerd zijn tot een
scholengroep die als groep vervolgens onder het bestuur valt. (Dit kan verband houden
met de wijze van bekostiging, zie paragraaf 6.1.3 van dit advies). In sommige gevallen is
het bestuur omgevormd tot een raad van toezicht met daaronder een college van bestuur
of centrale directie. Meestal is er een bestuursbureau dat zowel het bestuur als de scholen
ondersteunt.
In alle gevallen zijn bij deze vorm veel en veel diverse actoren betrokken, doorgaans in
een (sterk) gelaagde structuur waarbinnen tussenlagen de schakels vormen tussen hogere
en lagere lagen. De interactiepatronen zijn hierdoor complex. Tussen het bestuur en de
schoolleidingen is meestal een redelijk grote afstand. Tussen het bestuur en de leraren is
sprake van een zeer grote afstand. Ook de afstand tussen centrale directie en leraren kan
groot zijn.
Tussen bestuur en management zijn er doorgaans wel duidelijke afspraken over de verdeling
van verantwoordelijkheden en bevoegdheden. In een aantal gevallen is er een duidelijke
invloed van het bestuur op het beleid van scholen. Dit wil niet zeggen dat de
scholen geen eigen beleidsruimte hebben, maar deze wordt wel gevormd door de kaders
die het bestuur aangeeft. De centrale directies en schoolleiders houden zich bezig met de
uitvoering van het beleid dat door het bestuur is geformuleerd en tevens met het eigen
te formuleren en uit te voeren schoolbeleid. Soms kan er een spanning zijn tussen de
ruimte die de school van het bestuur krijgt en de ruimte die de school zou willen.
Schoolleiders met veel beleidsvoerend vermogen kunnen het gevoel hebben te zeer te
worden ingeperkt; anderen zouden wellicht meer sturing wensen. De kunst van het
bestuur is om daarmee om te gaan. Een knelpunt kan zijn om vanaf een lager managementniveau
invloed te hebben op bestuursbeslissingen. Die invloed loopt immers niet
direct maar via allerlei tussenlagen. Ook kan het moeilijk zijn om binnen een dergelijk
groot, gedifferentieerd en gelaagd verband consensus te verkrijgen. Een voordeel kan
echter liggen in een grotere efficiency.
Vanuit het perspectief van de scholen is de bestuurlijke omgeving complex. De scholen
hebben te maken met dezelfde regels waar scholen die als enige onder een bestuur vallen
ook mee te maken hebben, maar daarnaast ook met regels die door het schoolbestuur
en/of de centrale directie worden opgesteld. De sociale en professionele omgeving
is vergelijkbaar met die van besturen met een scholengemeenschap, zij het dat de schaal
Bijlage 2 B.2-11