Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

fondsen en een kenniscentrum dat speciaal is gericht op het studiehuis. De voorzitter van het
bestuur is eindverantwoordelijk voor het bestuur. Een bestuursbureau verricht ondersteunende
werkzaamheden voor zowel het bestuur als de scholen.
Deze besturingsstructuur heeft als voordeel dat de lijnen kort en helder zijn. Er zijn echter ook
nadelen. Zo zijn er minder mogelijkheden voor de schoolleider of de voorzitter van de centrale
directie om ‘ondernemer’ te zijn. Bijvoorbeeld bij het aannemen van een nieuw personeelslid is de
schoolleider gebonden aan de afspraken die op het niveau van het bestuur zijn gemaakt over
mobiliteitsbeleid. In dit geval moet de schoolleider zich houden aan de afspraak om eerst de kandidaten
uit te nodigen die meedoen aan het mobiliteitsbeleid. Een ander voorbeeld is het beleidskader,
dat door het schoolbestuur is geformuleerd. Als een school middelen wil ontvangen voor de
ontwikkeling van ict binnen de school, moet vooraf een plan worden ingediend bij het bestuursbureau.
Dit plan, dat moet voldoen aan het geformuleerde beleidskader, is belangrijk voor het krijgen
van geld. Sommige schoolleiders ervaren dit als een inperking van hun beleidsruimte.
Hoewel de taakinvulling van bestuur en schoolleiding verschilt, geldt in alle gevallen dat
binnen de huidige wetgeving de bestuurlijke bevoegdheden formeel bij het bestuur liggen.
In het bijzonder onderwijs liggen alle bevoegdheden bij (het bestuur van) de rechtspersoon
en in het openbaar onderwijs bij het bestuursorgaan. Deze bevoegdheden kunnen
slechts op basis van mandatering door de schoolleiding worden uitgeoefend.
Delegatie van wettelijke bevoegdheden is niet mogelijk. Dit betekent dat ook een toezichthoudend
bestuur verantwoordelijk is voor het beleid, hoewel dat door de scholen
wordt ontwikkeld en uitgevoerd. Om formeel recht te doen aan het delegatieverbod zijn
er in de praktijk verschillende uitwerkingsvarianten mogelijk (Toenders et al, 1995).
Bijvoorbeeld in het zogeheten overdrachtsmodel wordt een (groot) deel van de bestuurlijke
bevoegdheden aan een managementorgaan overgedragen, dat onder verantwoordelijkheid
van het bestuur deze bevoegdheden uitoefent. Statutair blijven alle bestuurlijke
bevoegdheden bij het bestuur, dat volledig verantwoordelijk en aansprakelijk blijft. In dit
model wordt de verhouding tussen directie en bestuur in onderschikkende zin opgevat:
het bestuur is het hoogste orgaan en bevoegdheden van de directie zijn enkel afgeleid
van die van het bestuur. In het nevenschikkende of dualistische model zoals dat voorkomt
in het hbo en wo zijn ‘bestuur’ en ‘schoolleiding’ twee min of meer zelfstandige bestuursorganen,
nevengeschikt aan elkaar en beide met eigenstandige bevoegdheden. Beide
organen hebben een eigen bestuurlijke verantwoordelijkheid - het ene meer beleidsbepalend,
het andere meer toezichthoudend - en oefenen hun bestuurlijke bevoegdheden
onder eigen verantwoordelijkheid uit. Omdat beide dus feitelijk een onderdeel zijn van
het bestuur, zijn ze ook beide bestuurlijk verantwoordelijk.
In hoofdstuk 7 wordt nader ingegaan op de relatie tussen schoolleiding en bestuur. Welke
vormgeving van bestuur en management ook wordt gekozen, steeds is een belangrijke
vraag in hoeverre de taakinvulling van het bestuur (en het bestuursbureau) bijdraagt aan
het beleidsvoerend vermogen van de schoolleiding en aan de opbrengsten van het onderwijs.
4.1.5 BOVENSCHOOLS MANAGEMENT
In het verband van de professionaliteit van de schoolleiding is ook de toename van
bovenschools management van belang. Bovenschools management is enkele jaren geleden
in het primair onderwijs ontstaan. Schoolleiders die onder één bestuur vielen, zijn
taken die op elk van de scholen vervuld moeten worden, onderling als managementteam
Wat scholen vermogen
45