Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

sponsor genoemd en kan een schooldistrictsbestuur, de staat of een andere instantie zijn. Andere
instanties dan het schoolbestuur zijn bijvoorbeeld een openbare universiteit, een intermediair
orgaan tussen staat en district, of een speciaal voor charter schools in het leven geroepen autoriserende
instantie. School en sponsor gaan het charter voor een aantal jaren aan, daarna wordt geëvalueerd.
Het afleggen van verantwoording gebeurt onder meer op basis van het gevoerde (financieel)
management en de gestelde doelen wat betreft de leerprestaties. Wanneer een school niet
voldoet, wordt het charter niet verlengd en moet de school dus sluiten.
Charter schools zijn zeer autonoom. Ze zijn vrijgesteld van allerlei regelgeving waar traditionele
openbare scholen onder vallen en bepalen zelf de invulling en vormgeving van het onderwijsprogramma,
beslissen zelf over hun budget, zorgen zelf voor hun staf, huren extern bepaalde deskundigheden
in (‘outsourcing’) et cetera. In combinatie met de verantwoordingsplicht is hier dus
duidelijk sprake van een verschuiving van processturing naar outputsturing. Charter schools ontvangen
wel het overheidsgeld dat ze zouden krijgen wanneer ze een traditionele openbare school
zouden zijn. Een deel van de charterschools ontvangt naast overheidsmiddelen ook privaat geld.
Die private investeringen blijken echter erg gevoelig voor conjunctuurschommelingen. De bereidheid
van ondernemers om te investeren in onderwijs nam aanvankelijk een hoge vlucht, maar
neemt onder druk van de recessie in de VS weer af (Walsh, 2001).
Charter schools zijn primair als institutionele innovatie bedoeld. Charter schools kunnen samengaan
met onderwijsinhoudelijke innovatie en deze ook stimuleren, maar dat is niet de eerste
insteek. Wat betreft de inrichting van de schoolorganisatie en het onderwijs - en met name op het
vlak van de lesprogramma’s - blijken er grote verschillen te zijn tussen charter schools en traditionele
scholen. Hiermee lijken charter schools goede instrumenten voor onderwijskundige innovaties.
Net als bij het realiseren van kleinschaligheid binnen de school ligt de verantwoordelijkheid
voor het gezamenlijk werken aan onderwijsvernieuwingen vooral bij de scholen zelf.
Onderwijsvernieuwing wordt momenteel te weinig gezien als iets dat vanuit de lerarengroepen
zelf komt. Groepen leraren die vernieuwingen initiëren en doorzetten zijn echter
het zout in de pap, de gist in het brood. De school, veldorganisaties en het overheidsbeleid
moeten hen daartoe ruimte bieden en aanmoedigen.
5.3 Conclusies
In dit hoofdstuk is eerst beschreven hoe het lerarenbeleid en het personeelsbeleid zich in
algemene zin ontwikkelen. Ook is beschreven hoe de verbindingen tussen de verschillende
lagen en functies in de school onder druk staan, evenals ‘de menselijke maat.’
De raad vindt het belangrijk dat negatieve effecten van deregulering en autonomievergroting
in de zin van een te ver doorschietende interne regulering wordt tegengegaan. Om
dit te realiseren zijn verschillende instrumenten beschikbaar. Het ingezette lerarenbeleid
maakt daar deel van uit en zou volgens de raad aangevuld moeten worden met de wettelijke
mogelijkheid tot inzet van uitzendkrachten als leraar, met inachtneming van de
bevoegdheidsvereisten. Naast het instrument om als school leraren expliciet gelegenheid
te geven om hun bekwaamheid op peil te houden en te ontwikkelen, zijn verder intervisie,
beroepsstandaarden voor leraren, betrokkenheid van leraren bij de besluitvorming,
interne kleinschaligheid en gezamenlijk werken aan onderwijsvernieuwingen als instrumenten
besproken. Volgens de raad hebben dergelijke instrumenten een direct effect op
de professionaliteit van leraren en de interne organisatie. Tevens maken ze het leraar-
Wat scholen vermogen
63