Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

afspraken gemaakt over financiële impulsen in het onderwijs, onder meer ten behoeve
van de salarissen voor leraren en ondersteunend personeel. Over de arbeidsvoorwaarden
van schoolleiders zijn echter geen afspraken gemaakt en er is daarvoor ook geen nadere
financiële ruimte gecreëerd (VVO-flits, 2001, jrg.7, nr.2, p.1).
4.1.4 RELATIE TUSSEN BESTUUR EN SCHOOLLEIDING
Naast de genoemde instrumenten is in het kader van de professionaliteit van de schoolleiding
ook de relatie tussen bestuur en schoolleiding van belang. Bezien vanuit deze
relatie zijn er verschillende typen schoolbesturen. Een voorwaardenscheppend bestuur
concentreert zich op de personele, materiële en immateriële voorwaarden voor het functioneren
van de school. De bepaling en uitvoering van het beleid dat betrekking heeft op
de leraren en de school wordt overgelaten aan de schoolleiding. Een beleidsbepalend
bestuur houdt zich nadrukkelijker met de school en het beleid bezig. Een beleidsbepalend
bestuur initieert en formuleert het beleid en geeft daarmee nadrukkelijk de kaders
aan waarbinnen de scholen moeten functioneren. De schoolleiding werkt deze kaders uit
en voert het beleid vervolgens uit. Een toezichthoudend bestuur staat meer op afstand
van de school. De schoolleiding is zowel verantwoordelijk voor de beleidsbepaling als de
-uitvoering. Het bestuur vervult een toezichthoudende en adviserende functie en
bevraagt in dat verband de schoolleiding op de resultaten van het door de schoolleiding
ontwikkelde beleid.
De grotere besturen hebben de beschikking over een bestuursbureau. De taakinvulling
van het bestuursbureau varieert met de taakverdeling tussen bestuur en schoolleiding.
Stedelijk masterplan
Een voorbeeld van een beleidsbepalend bestuur is het volgende. Een schoolbestuur met een aantal
scholen voor voortgezet onderwijs, heeft door middel van een zogenoemd ‘masterplan’, het initiatief
genomen voor het verbeteren van de inrichting van het voortgezet onderwijs in de stad.
Concrete onderdelen in het plan zijn onder meer: het bundelen van een aantal vmbo-scholen, het
aanpassen van havo/vwo-scholen en het realiseren van onderwijskundige vernieuwingen.
Met dit masterplan wil het schoolbestuur laten zien dat zowel het bestuur als de schoolleiders zich
pro-actief opstellen. Ook is het masterplan bedoeld als een middel om het beleidsvoerend vermogen
van het bestuur en de schoolleiders te versterken. De ervaring heeft geleerd dat een sterk
beleidsvoerend vermogen niet alleen belangrijk is voor het verbeteren van de inrichting van het
onderwijs, maar dat het ook een rol speelt om een gelijkwaardige gesprekspartner te zijn voor
derden, bijvoorbeeld de lokale overheid.
Bestuur op afstand?
Een voorbeeld van een bestuur dat zowel beleidsbepalend als toezichthoudend is, is het volgende.
Een groot schoolbestuur voor voortgezet onderwijs gaat uit van de besturingsfilosofie van ‘bestuur
op afstand’. Hiervoor is een duidelijke verdeling van verantwoordelijkheden en bevoegdheden
gemaakt tussen bestuur, centrale directie en de schoolleiders. De schoolleider is als integraal
manager verantwoordelijk voor de primaire onderwijstaken en de beheersprocessen binnen
zijn/haar school en moet verantwoording afleggen aan de centrale directie. De voorzitter van de
centrale directie legt op zijn/haar beurt weer verantwoording af aan de Raad van Bestuur. De voorzitter
van de centrale directie is eindverantwoordelijk voor het schoolmanagement. Het bestuur is
verantwoordelijk voor een goede bedrijfsvoering (‘planning en control-systeem’) en schooloverstijgende
zaken. Ook stimuleert het bestuur onderwijsvernieuwingen, bijvoorbeeld via projecten,
44 Onderwijsraad, januari 2002