Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

ciële middelen. Met name bij coaching en peer-coaching moeten leraren bovendien
bereid zijn een ander in de klas te laten kijken. Daarvoor moeten leraren soms een
drempel overwinnen. Wanneer dat eenmaal is gelukt, zijn de opbrengsten vaak ook
groot.
Bijvoorbeeld uit het APS-project Alle leerlingen bij de les blijkt dat praten over het werk in de klas
het isolement van leraren opheft, dat leraren elkaar praktische feedback geven, dat ze elkaar
ondersteunen bij oefening in praktische vaardigheden en dat ze elkaar helpen bij het analyseren
van reacties van leerlingen en de bijsturing van onderwijsprocessen.
De toepassing van dit instrumentarium is vooral een zaak van de scholen zelf. Waar het
gaat om faciliteiten voor vervanging, tijd voor overleg en dergelijke, speelt de rijksoverheid
via het schoolbudget een faciliërende rol. Ook zou de overheid de ontwikkeling en
verspreiding van effectieve werkvormen kunnen stimuleren, bijvoorbeeld via subsidies
voor (zelf)organisaties die actief zijn op dit vlak.
5.2.2 BEROEPSSTANDAARDEN VOOR LERAREN
Op basis van beroepsstandaarden kan de beroepsgroep van leraren verwachtingen uitspreken
over de professionele ontwikkeling van leraren. Andersom kunnen leraren op
basis van deze standaarden verantwoording afleggen over hun professioneel functioneren.
De ontwikkeling en het toepassen van beroepsstandaarden zijn volgens de raad
vooral een taak voor de beroepsgroep zelf. Voor de rijksoverheid kunnen beroepsstandaarden
een basis bieden voor de formulering en vaststelling van bekwaamheidseisen
voor beginnende leraren. Voor het overige heeft het rijk op het vlak van beroepsstandaarden
vooral een stimulerende, faciliërende en monitorende rol. Net als in het voorgaande
hoofdstuk ten aanzien van de ontwikkeling van beroepsstandaarden voor schoolleiders
is gesteld, houdt die monitoring volgens de raad in dat de rijksoverheid zo nodig
zou moeten bijsturen of ingrijpen in het geval dat de beroepsstandaarden niet via de
beroepsgroep tot stand komen respectievelijk niet of weinig worden toegepast. Op dit
vlak kan een verband worden gelegd tussen de beroepsstandaarden en de wettelijk vast
te stellen startbekwaamheidseisen die uit de beroepsstandaarden worden afgeleid (zie
ook TK 2001-2002, 28 088, nrs.1-3 en Onderwijsraad, 2001b).
5.2.3 LERAREN BETREKKEN BIJ DE BESLUITVORMING
Leiderschap en management hoeven niet exclusief gebonden te zijn aan een functie die
iemand uitoefent (Imants, 1996; Pounder, Ogawa & Adams, 1995). Niet alleen de managers
van organisaties, ook de medewerkers kunnen verantwoordelijkheid krijgen bij de
beleidsvorming en besluitvorming. Als leraren worden betrokken bij de besluitvorming
kan hun professionaliteit en gezamenlijke verantwoordelijkheid toenemen, evenals het
beleidsvoerend vermogen van de organisatie (Marks & Louis, 1999; Smylie & Perry;
1998).De verwachtingen en behoeften van leraren op dit vlak verschillen sterk en zijn
mede afhankelijk van het besluitvormingsdomein (Sackney & Dibski, 1994). Leraren zijn
met name geïnteresseerd om deel te nemen aan besluitvorming als de besluiten betrekking
hebben op het onderwijs, aangezien ze hier kennis over hebben en er een persoonlijk
belang bij hebben ( Levacic ´ , 1995; Marks & Louis, 1999). Verder hebben leraren
v
moeite met het nemen van verantwoordelijkheid voor de besluitvorming wanneer het
besluit betrekking heeft op het beoordelen van collega’s en als de leraren zich onzeker
58 Onderwijsraad, januari 2002