Wat scholen vermogen - Onderwijsraad

KWALITEIT
Zoals de raad aangeeft in zijn advies Ten dienste van de school behoort de school zeggenschap
te hebben over de randvoorwaarden die zijn functioneren bepalen. De school
moet zo min mogelijk last hebben van ‘resource constraints’. Dat is een belangrijke voorwaarde
voor het realiseren van kwaliteit (Onderwijsraad, 2001a).
Voordelen van variaties in autonomie houden verband met de hoofdredenen voor een
dergelijke variatie. Door te variëren in de autonomie waarover scholen kunnen beschikken,
kan a) de aanwezige beleidsvoerende capaciteit consistenter worden benut, kunnen
b) scholen worden gestimuleerd om hun beleidsvoerend vermogen te ontwikkelen en
kunnen c) innovaties en onderwijsdynamiek worden aangemoedigd. Gezien deze voordelen
is het volgens de raad zeker wenselijk om bij nieuw beleid steeds de wenselijkheid
en mogelijkheid voor een gedifferentieerde deregulering te onderzoeken. Scholen die een
belangrijke vernieuwing willen doorvoeren kunnen gebruik maken van de geboden variatie,
bijvoorbeeld door bepaalde vrijstellingen aan te vragen.
Het toepassen van variatie in autonomie verlangt van scholen dat ze binnen een gedifferentieerd
stelsel een goede keuze kunnen maken tussen een meer vrije variant of een
meer gereguleerde variant. Voor een vrije variant is meer beleidsvoerend vermogen nodig
dan voor een meer gereguleerde variant. Volgens de raad zou het uitgangspunt moeten
zijn dat scholen zelf nagaan of hun beleidsvoerend vermogen voldoende is ontwikkeld en
of ze in dat verband in aanmerking willen komen voor meer beleidsruimte.
Wat betreft de instrumentatie van het voorgaande denkt de raad aan het volgende. De
bewindslieden zouden via een openbare aanbestedingsprocedure 9 een instrument moeten
laten ontwikkelen dat het oordeel van de school met behulp van bepaalde objectieve
indicatoren kan ondersteunen. Een basis voor een dergelijk instrument zou gevonden
kunnen worden in de eerdere begripsomschrijving van beleidsvoerend vermogen (paragraaf
2.3) en in de verschillende instrumenten voor zelfdiagnose die ontwikkeld zijn in
verband met de vormgeving van de eigen kwaliteitszorg door scholen. In principe is
denkbaar dat sommige scholen zichzelf te hoog inschatten (hun hand overspelen) en dat
andere scholen minder ruimte oppakken dan ze feitelijk aan kunnen (te laag inzetten).
De ervaring leert dat met name gestandaardiseerde en extern gevalideerde zelfbeelden
scholen kunnen helpen bij het nemen van beslissingen.
Wat betreft objectieve indicatoren die bij de zelfbeoordeling door de school gebruikt
kunnen worden, kan bijvoorbeeld worden gedacht aan:
• kwalitatief goed onderwijs, blijkend uit stabiele en goede onderwijsopbrengsten
in de zin van toegevoegde waarde (dus opbrengsten gecorrigeerd voor
instroomgegevens);
• het leveren van een bijdrage aan het bevorderen van de sociale cohesie
(zie hierna);
• de aanwezigheid van een professionele schoolleiding die voldoet aan bekwaamheidseisen,
die zowel in relatie tot de interne organisatie als ten opzichte van de
omgeving een actief en integraal beleid voert, een kwaliteitszorgstelsel onderhoudt,
en dergelijke (zie hoofdstuk 4);
9 Vergelijk het advies Ten dienste van de school (Onderwijsraad, 2001a).
36 Onderwijsraad, januari 2002