Willem Vogt - Radioleven

Ofschoon Nederlandsch-Indië - omringd als het was door
de oorlogvoerenden zelf, of door landen, die in den oorlog
partij gekozen hadden - van iedere ongekleurde berichtenvoorziening
langs kabels verstoken was, genoot het een voorrecht,
dat in de laatste beide oorlogsjaren door nauwelijks een
enkel land gesmaakt werd: n.l. de mogelijkheid om zich een
oordeel te vormen over de posities der strijdenden op de
vele slagvelden; en over de gerechtvaardigdheid van de zaak
of de daden van de verschillende partijen, uit het requisitoir
van den vijand, zoowel als uit het pleidooi van den vriend.
Dat voorrecht genoot het publiek van Nederlandsch-Indië;
voorgelicht door de Nederlandsch-Indische pers, die haar
spuitende nieuwsbron een tijdlang aanwezig wist op Tjangkring
alleen. Eén radio-ambtenaar in een houten huisje op
een berg; die het leven leidde van een Nederlandsch bakkersknecht
vóór de afkondiging van de Bakkerswet, d.w.z.
's nachts werken en overdag slapen, was Reuter en Vaz Dias
en Havas tegelijk.
• • •
Uit den oogst van 2 à 4000 woorden Fransehen, Italiaansehen,
Duitsehen of Engelsehen tekst, moet hij op eigen gevoel
het belangrijkste zeven, dat hij aan de hongerige pers zal
doorseinen, want alle berichten kunnen niet worden opgenomen.
En hij moet bij het hanteeren van de schaar en het
blauwe potlood niet alleen op de lengte, maar ook op de bron
letten. Er moest immers evenwicht zijn tusschen het pro
Duitsche en het geallieerden-welgevallige nieuws...., want
ook in Indië bekampten de koesteraars van aan elkaar tegengestelde
sympathieën elkander even bitterlijk als thans de
aanhangers van botsende omroepen het doen.
0, welk een rijke taak was het, om daar in de stille, frissche
morgenuren van een prillen zonnedag, door niemand gestoord
of bedild, door iedereen vertrouwd en gewaardeerd, te
zitten overwegen hoe het dagelijksche nieuwsrapport aan de
196
pers er moest uitzien. Er komt weer wat teekening aan de
fronten. Hoofdrol-acteurs op het verschrikkelijke schouwtooneel
gaan zich klaarmaken voor de laatste acte. Anderen
schminken zich reeds af.
"The Emperor of Austria dies" staat ergens in mijn boek;
"Lloyd George resigns"; later: "Mr. Asquith resigns. King
sends for Mr. Bonar Law."
"General Foch appointed Generalissimo", enz., enz.
Totdat eindelijk de groote nacht komt van den wapenstilstand.
Tronen storten in dien nacht, revoluties breiden als
prairie-brand uit in vroeger hechte bolwerken van feodalisme
en absolutisme - keizers en koningen vluchten, struikelend
over de eigen kroon, die van het hoofd viel. Nog is het verlossendewoordniet
gesproken als om kwart over vijf het daglicht
doorbreekt. De voorwaarden, die de geallieerden aan den
verslagen vijand hebben doen weten voor het verkrijgen van
een wapenstilstand, zijn meedoogenloos hard. In den avond
van den gen heeft Nauen er nog heftig tegen uitgevaren.
Admiraal Von Tirpitz bezweert zijn landgenooten "ta fight to
the utmost". Erzberger is naar het front. De nachtredacties
van de bladen met een ochtendblad bellen Tjangkring op.
Is er al wapenstilstand? Is dit de eerste dageraad in een tijd
van lang ontbeerden vrede? Wij weten het nog niet. Om 6 uur
's morgens seint Nauen de letters: n. m., "No more" bedoelt
hij er mee. Vliegensvlug wordt de oogst van dezen heroïschen
nacht naar Bandoeng geseind. De telegrafist gunt zich weinig
tijd, want ieder oogenblik kan Nauen opnieuw beginnen om
de beslissing te seinen op de wapenstilstands-voorwaarden.
Maar.... jammer...., wanneer het laatste woord met den
morse-seinsleutel door hem langs de lijn naar Bandoeng is
geseind, keert hij haastig tot de hoofdtelefoon terug. Nauen is
reeds begonnen••.. het station heeft blijkbaar een zeer kort
bericht geseind, waarvan hij nog juist de laatste woorden opteekent
. . .. "and so we had to accept".
Maar die woorden zijn duidelijk en voldoende; zij worden
197