Willem Vogt - Radioleven

niën en den Gouverneur-Generaal. Steeds bewonderde ik het
vernuft van de correspondenten der Nederlandsch-Indische
bladen. in Nederland, om het kort en daardoor zuinig
(want leder woord kostte geld I) maar toch duidelijk, opstellen
van hun telegrammen. Zoo vatte een van hen een bericht
o,:e~ een groote staking in Nederland, waarbij nu wijlen
mInIster Talma als bemiddelaar optrad, in de volgende drie
woorden samen: Talma Amsterdamwaarts bemiddelingwege.
Wanneer men nu weet, dat één woord hoogstens vijftien
letters mocht tellen, dan zal men moeten toegeven, dat deze
correspondent waar voor zijn geld wist te krijgen.
• • •
De telegrafist op een telegraafkantoor krijgt velerlei zaken
onder oogen, waarover hij natuurlijk het zwijgen, dat zijn
ambtseed hem oplegt, heeft te bewaren.
In Nederlandsch-Indië waren die zaken zeker zoo uiteenloopend
als inNederIand. Degroote afstanden in Indië maken
het soms noodig, dat onderwerpen,die bij ons per brief of
per telefoon behandeld worden, daar in telegram-vorm
worden afgedaan.
. Tele~rafische minnebrieyen zijn ernietzeldzaamen zij zijn
met mmder roerend dan dIe, welke in deze koele landen aan
't postpapier toevertrouwd worden.
De woorden "sakit keras" (ernstig ziek) werden helaas
heel dikwijls ontmoet, maar méér misschien de woorden
"kirim oewang" (zend geld).
Zonderling en schrijnend voor onze westersche oogen waren
de telegrammen met een inhoud als deze: "Zendt zoo
spoedig mogelijk veertig mannen en derdg vrouwen".
Het waren de telegrammen van de ronselaars in contractkoelies
voor de ondernemingen op Sumatra en elders.
Ook in dit opzicht is er gelukkig veel verbeterd.
Het telegraafkantoor te Weltevreden was een waar door-
S8
gangshuis"'voor de ambtenaren, die uit 'Nederland-kwamen.
Eenige weken mochten zij op adem komen op het hoofdkantoor
des lands, maar dan kregen zij hun overplaatsing.
Niet altijd gaf dat officieele papier opgewekte gezichten.
Naar de barste uithoeken moesten ze soms vertrekken met
vrouwen kroost. "Ik ben overgeplaatst naar Lahat," zei op
een zekeren morgen een der "baren" - een naam voor nieuwelingen
in Indië - "maar ik mag hangen, wanneer ik weet
waar dat ligt." ,,0, dat is Sumatra toestel 14," antwoordde
de radioman prompt, omdat een verblijf van drie maanden
op het telegraafkantoor hem een kennis had doen aanwaaien
van Nederlandsch-Indische plaatsnamen, die reeds herhaaldelijk
indruk had gemaakt. "Het is gemakkelijk genoeg om
aan den weet te komen, hoe je er heen moet reizen; wij
vragen het even aan het morsetoestel op Lahat, dat hier vlak
bij staat." De seinsleutel tokkelde al op en neer en in morsetaal
werd een praatje begonnen van ongeveer dezen inhoud:
"Mogen wij je even voorstellen, hier is een nieuwe collega,
die overgeplaatst is naar Lahat; hoe moet hij er naar toe
komen ?"
"U gaat," luidde het antwoord, "het eerst met de Paketvaartboot
naar Palembang; dan wacht u daar tot u een ons
weegt, d.W.z. totdat er een "hekwieler" stroomopwaarts gaat
naar Moeara-Enim."
"Een "hekwieler"? wat is een hekwieler ?"
"Een "hekwieler" is een nogal platbooms rivier-vaartuig,
dat voortgedreven wordt door middel van een soort waterrad
aan den achterkant - het hek - van het schip. De rivier,
d.w.z. de Moesi, is boven Moeara-Enim erg ondiep, vandaar
dat ze daar raderbooten gebruiken, met de raderen niet op
zij, zooals bij Rijnbooten, maar met één rad achteraan. Met
dien hekwieler vaart u eenige dagen en nachten stroomopwaarts,
in ieder geval zoo lang tot u niet verder kunt wegens
gebrek aan water. Dan stapt u over in een prauwen vaart
daarmee zoover mogelijk door. Vervolgens laat u zich ergens
59