Willem Vogt - Radioleven

De draad-telegraaf moest nu vaarwel 'gezegd worden en de
draadlooze toekomst lag in het verschiet. "Wat zou Timor
wel voor een land zijn?"
Warm was 't er stellig; al lag 't een tikje zuidelijk van den
evenaar, en de kaart wees uit, dat 't nog achter Soembawa te
zoeken w,as. Ma~r dat waren dan ook zoowat de eenige gegevens,
d.le beschl~baar waren nopens de geografische positie
en de klImatologIsche gesteldheId van het eiland, 0, ja er
kwam nog een bijzonderheid bij: het eiland was voor de helft
Portugeesch bezit, hetgeen van geen enkel ander eiland in
den Oost-Indischen archipel kan worden beweerd.
Weldra rolden de grobaks (ruwe houten karren die herinnerden
aan de griezelige "tumbrils" uit de Fransche revolutie)
beladen met het huisraad van een jong huishouden van
Weltevreden naar Tandjong-Priok.
Het moest geladen worden in den Paketvaart-stoomer
"Lemaire", die via de kleine Soenda-eilanden en via Timor
Dilly (Portugeesch Timor) o.a. naar Koepang zou varen.
• • •
De reis er heen was veelszins een genoegen.
Wij zagen Soerabaia, de bedrijvige handelsstad van Oost­
Java, wij bezochten Lombok met al zijn herinneringen aan
Tjakra Negara, Narmada en Mataram.
Herinneringen aan strijd en onttroonde machthebbers.
Lombok.... I Het derde eiland in de keten
die met
J~va begint. We durven de woorden: "gordel van ~maragd",
met nóg eens van Multatuli leenen. Te vaak zijn zij reeds
gebruikt, om de schoonheid dezer eilandenpracht te karakteriseeren.
Over de havenplaats Ampenan behoeven niet
veel woorden te worden gezegd. Zij is een vestiging zooals
er tientallen zijn in den archipel. Maar wij mogen één dag
.62
landwaarts reizen, in een van die kleine Indische wagentjes,
die door een kittig sandelhout-paardje worden getrokken.
Een breede weg voert naar het dorp Mataram. Te breed is
hij, om niet de eenzaamheid te accentueeren, die over dit
Lomboksche binnenland hangt.
Mataram I Deze naam herinnert ons aan den tragischen
strijd, die hier in 1894 tusschen het Nederlandsche gezag
en den Lombokschen heerscher Goesti Djilantik is gestreden.
Langs dezen weg zijn de overrompelde colonnes van het
Nederlandsch-Indische leger, zwaar gehavend teruggetrokken
op Ampenan.
Hier, op de plaats van de woning van den Assistent­
Resident, was eenmaal het hoofdkwartier van den generaal
Vetter, nog is er het graf van den, in den strijd gevallen,
generaal van Ham.
Wij zien links en rechts van den weg eenige Lomboksche
huizen; geheel ingesloten zijn zij door een leemen wal.
Van achter die leemen wallen, vuurde de bevolking op
onze troepen; ieder huis was een fort, dat tegen den prijs
van zware offers moest worden veroverd. Mataram roept
ve.le herinneringen wakker aan dien bewogen tijd. . .. maar
TJakra Negara, een woord, dat ons als een machinegeweerrateling
in de ooren klinkt, doet ons huiveren bij de gedachte
aan het lot van de colonne onder bevel van den Luitenant­
Kolon~l van Lawick van Pabst. Zie, hier staan wij immers
plotselmg, voor het eenmaal machtige vorstenverblijf:
Narmada.
Achter deze, rijk met oostersche motieven bewerkte
muren, stonden Goesti Djilantik's krijgers opgesteld....
geen wonder, dat de verliezen van de genoemde colonne
schrikbarend groot waren. Nu is het oorlogsgedruisch volkomen
verstomd.
.. Narmada, het paleis van den vorst ligt verlaten; een groot,
n}k met ?eelden geornee~d bassin, strekt zich voor 't oog
uIt. Het IS gevuld met krIstal-helder water, dat er in vloeit
63