De cultuur van het lezen - Taalunieversum

Deze way of life impliceert een aantal betekenissen en waarden. De Britse socioloog StuartHall vestigt de aandacht op het feit dat cultuur niet alleen verenigt maar ook scheidt, doorverschillen te creëren. Verschillen die steunen op klasse, gender, etniciteit en kleur.Het gevolg van de kritiek van de culturele studies was een stroom van publicaties over subculturen,multiculturaliteit, globalisering, het belang van culturele constructies als gender en‘de andere’, de macht van de massamedia inzake betekenisgeving, verstedelijking, migratie,lifestyles, digitalisering, et cetera.In deze opsomming van onderwerpen ziet men reeds hoe ruim het begrip cultuur wordtopgevat. Aandacht voor boekencultuur wordt steeds verder verruimd tot aandacht voor demassamedia, de betekenisgevers van onze moderne tijd. Een eenzijdig kritische benaderingvan de massacultuur steunt op de gedachte dat mensen passieve consumenten zijn, ‘slachtoffers’van de media, terwijl ze – aldus sommige denkers binnen de culturele studies – ookactief betekenis zoeken.De onverschilligheid van scholen en universiteiten voor de populaire cultuur is verschovennaar een vorm van defensieve belangstelling: wij moeten ‘hen’ trachten te begrijpen. Steedsmeer leraren zijn echter ook zelf consumenten van (vooral) populaire cultuur. Dit illustreertwat iedereen op school ervaart: populaire cultuur is een onderdeel geworden van degedeelde kennis voor leerlingen én leraren. Wat waardevol, betekenisvol en zinvol is situeertzich niet langer binnen één cultuur. Een verdienste van de culturele studies, welzeker.Maar er gaan ook stemmen op die de culturele studies verantwoordelijk stellen voor denivellering van alle waarden.Culturele studies en onderwijsHeel wat auteurs binnen de culturele studies hebben cultuur beschreven als een ‘pedagogischeruimte’, waarbinnen geleerd wordt. Giroux 44 argumenteert dat cultuur in het algemeenen film in het bijzonder (zijn eigen onderzoeksgebied) een centrale rol spelen in het creërenvan onze waarden en identiteiten. Een film is dus een vorm van ‘publieke pedagogie’.De analyses van Giroux richten zich dan ook op het uitwerken van een kritische strategietegenover de ideologische beïnvloeding door de media. Maar er komt ook wel kritiek opdeze politieke invulling. Enerzijds erkennen sommigen de linkse boodschap niet (de schoolten dienste van een radicale democratie), anderzijds verzetten sommigen zich tegen demanier van cultuurbeleving (kunst als vehikel voor het ontmaskeren van politieke boodschappen).In een recent boek pleit Barker voor bescheidenheid en noemt hij de handboeken van deculturele studies ‘inspirational guidebooks with consequences’ 45 . Barker erkent dat verhaleneen belangrijke rol spelen in de menselijke geschiedenis, maar relativeert de politieke krachtvan die verhalen. Ze kunnen een gereedschap zijn om de sociale werkelijkheid te veranderen,maar ze inspireren geen directe politieke actie. Culturele studies stellen ons in staat omdie werkelijkheid anders te beschrijven, om af te leren wat we hebben geleerd, om nieuweperspectieven in te nemen.Centraal in het onderzoek van de culturele studies staat de aandacht voor representatie.Culturele studies stellen immers vragen bij de vanzelfsprekendheid waarmee betekenissenworden geconstrueerd. Door cultuur te beschouwen als een constructie, beseffenwe dat het debat draait om conflicten over representatie, verhalen, taalspelen, et cetera.Cultuuroverdracht is zo getransformeerd tot een uitnodiging om deel te nemen aan hetdebat over cultuur. Een belangrijke stem hierin hebben de jeugdculturen, die hun eigenbetekenissen construeren.Jeugdculturen44. Giroux: 1994.45. Barker: 2002, p. 5.Over ‘de jeugd van tegenwoordig’ bestaat in de media een vreemde paradox: enerzijds wordtzij verheerlijkt (youth as fun); anderzijds ervaren als een bedreiging (youth as trouble). Jeugd iseen biologisch kenmerk, maar evengoed een culturele en sociale constructie. Een recent verschijnselblijkt de zogenaamde adultification (jongeren nemen deel aan de volwassencultuur);tegenhanger van juvenalisation (ouderen nemen deel of willen deel hebben aan jeugdculturen).24 De cultuur van het lezen