De cultuur van het lezen - Taalunieversum

Strategieën voor leesbevorderingEr is geen gebrek aan ideeën om leesbevorderingsprojecten op te zetten. In heel wat boeken,artikels, conferenties en rapporten zijn suggesties bijeengebracht, die we kunnen onderverdelenin categorieën:• Focus op de markt: weggeven of goedkoop aanbieden van bepaalde boeken; aandachtvragen via ludieke/artistieke reclamevormen om zich te onderscheiden van de loutercommerciële reclame; organiseren van boekenbeurzen, evenementen, voorleesprogramma’s,et cetera.• Focus op de media: aandacht voor het boek in de andere media (kranten, televisie, radio,internet) en in diverse vormen (voorlezen, boekenprogramma, items in het nieuws,praatprogramma’s); gebruik maken van bekende mediasterren als rolmodellen voor depromotie van het lezen.• Focus op de consument: aandacht voor het gezin (voorleesmoeders, evenementen) metbijzondere aandacht voor het jonge kind; het organiseren van leesplekken, stilte, tijdvoor iedereen; het organiseren van gesprekken over boeken; het geven van inspraak aangewone lezers in de vorm van publieksprijzen, jeugd- en kinderjury’s.• Focus op de instituties: de rol van bibliotheken, boekhandels, musea en steeds meeronvermoede partners: ziekenhuizen, asielcentra en gevangenissen.Al deze methodieken schurken onvermijdelijk aan tegen commerciële reclametechnieken,aangezien de kapitalistische markt ook voor het boek de plek van bestaan is. Er ontstaannieuwe vormen van mecenaat waarbij men naast overheidssteun ook commerciële partnerszoekt: van banken tot frisdranken, van restaurants tot uitgeverijen.LeeskringenWe hebben het lezen van literatuur beschreven als een individuele bezigheid die desondankseen sociaal karakter heeft, omdat het kiezen van en praten over boeken eenbelangrijk onderdeel vormt van het leesplezier. In leesgroepen komen mensen samenom over boeken te praten. Deze groepen kunnen spontaan ontstaan, maar ook georganiseerdworden op geregelde tijdstippen en/of vaste plekken en met vaste deelnemers enbegeleiders. Leeskringen hebben een sterke invloed op de leesbevordering. Ze werkendrempelverlagend en motiverend. Het gaat niet enkel om lezen, maar ook om het communicerenover de leeservaring.Leesgroepen ontstonden oorspronkelijk onder de vorm van literaire salons en literairegenootschappen, in koffiehuizen, cafés of ‘ten huize van’. Het ontstaan en de ontwikkelingvan leesgroepen vertelt ons iets over de behoefte aan sociaal contact over lezen. Het succesvan leesgroepen zegt iets over het blijvende succes van lezen in onze cultuur.Tegenwoordig worden leesgroepen steeds meer geprofessionaliseerd. In het nabije verledenwaren het ‘buurtgroepen’ waarin gelijkgezinden samenkwamen – op vrijwillige basis ensteunend op vrijwilligerswerk. Geleidelijk aan ontstonden gespecialiseerde leeskringen meteen specifieke interesse. Als deze groepen gesubsidieerd willen worden, dienen ze op geregeldetijdstippen samen te komen, moeten ze bewijzen dat er ‘gewerkt’ wordt en verwachtmen steeds vaker een professionele begeleiding. Om de kwaliteit te garanderen en de subsidiete legitimeren, schrijft de overheid leeskringreglementen uit. Onderzoek leert ook datleesgroepen en leesbegeleiding in de Verenigde Staten niet enkel geprofessionaliseerd zijn,maar ook gecommercialiseerd. Kranten, tijdschriften, uitgeverijen, radio en televisie stimulerenleesinitiatieven door suggesties te vragen bij bepaalde romans. De digitalisering biedtspecifieke mogelijkheden tot on line en virtuele leesgroepen.Tot slot sta ik stil bij een kritische vraag betreffende de beeldvorming rond leeskringen inde openbaarheid. Zijn leeskringen een luxeverschijnsel? Gaat het om een ‘groepje vrouwendat een alternatief theekransje vormt’? Zijn leeskringen er voor snobs, die literatuur in dezeaandachtseconomie als een vorm van status beschouwen? Zoals zo vaak moet op dezeDe cultuur van het lezen63