De cultuur van het lezen - Taalunieversum

More documents

Recommendations

Info

96 De cultuur van het lezen - De humanistische faktor
De humanistische faktorDe traditionele westerse leescultuur maakt ingrijpende veranderingen door. We zijn nietalleen minder gaan lezen, maar ook – en dat is belangrijker – beduidend anders. Onderinvloed van de komst van media zoals telegrafie, fotografie, radio en televisie had degedrukte tekst in de loop van de vorige eeuw al een ander gezicht gekregen. Vooral in deopmaak van tijdschriften, kranten en schoolboeken was deze invloed merkbaar. Zo zal ookde komst van multimediale systemen als internet, dvd-spelers en (straks) de digitale televisiezich ongetwijfeld doen gelden. En wat onze leeshonger betreft, zeggen verkoopcijfers vanuitgeverijen en boekhandels – vaak met enthousiasme naar voren geschoven ten bewijzedat er ‘niets aan de hand’ is – bitter weinig. Want zelfs indien de omzet van boeken en tijdschriftenstijgt, betekent dit niet dat de kopers ook daadwerkelijk meer tijd doorbrengenmet een boek of een tijdschrift op schoot. Of dat zij de duur betaalde boeken zorgvuldiglezen. Die verkoopcijfers vertellen wel iets over de waarde die men nog steeds toekent aanboeken. Deze waardering klinkt eveneens door in de veelgehoorde opmerking ‘Ik zoueigenlijk meer willen lezen’. Daarin klinkt spijt door omwille van het verloren gaan van derustige toewijding, de stille concentratie en de luxe ‘eventjes elders te zijn met je geest’.De waarde van lezenIn onze huidige samenleving lijkt het tegendeel het geval. De weinige tijd die jongeren nogaan het lezen van kwaliteitskranten willen besteden, bewijst dat het gedrukte woord zijnstatus en daarmee ook zijn macht snel verliest. Het staat vast dat elke nieuwe generatieminder tijd dan de vorige besteedt aan het traditionele lezen als vrijetijdsbesteding.De concurrentie van andere media en de drukke bezigheden die het moderne leven metzich meebrengt laten zich steeds sterker voelen. In de meeste analyses en pleidooien diemen over die veranderende leesgewoonten onder ogen krijgt, klinkt een ondertoon vanspijt door, vergelijkbaar met de opmerking ‘Ik zou eigenlijk meer willen lezen’. Soms glijdtdie spijt zelfs af naar cultuurpessimisme, met navenante ondergangsgevoelens. Extreemneutrale posities treft men dan weer voornamelijk aan in academische kringen. Toch blijftéén kernvraag dikwijls onbesproken, en wel: waarom is het erg als het lezen verdwijnt?Ook in deze publicatie is die vraag nog niet aan de orde geweest. In dit hoofdstuk wagenwij er ons wel aan. De vraag is pijnlijk omdat ze het onbehagen van de culturele elite blootlegt,niet in verband met de toekomst van de beschaving maar vooral tegenover haar eigenpositie. De elite onderscheidde zich immers altijd al van het gewone volk door haar eruditie.En opeens doet die eruditie er niet meer toe! De oude leescultuur moet in ere gehoudenworden. Die vorm van machtsdenken steunt op ressentiment, maar we moeten de krachtervan niet onderschatten. De huidige marginalisering van de alfawetenschappen maakt dieredenering des te verleidelijker. Toch betekent oprechte bezorgdheid om het verdwijnenvan de traditionele leescultuur iets heel anders. Daarom moet men de vraag in alle openheiddurven stellen: waarom zouden we ons zorgen moeten maken over de veranderendeleesgewoonten; hebben we niet gewoon te maken met evolutionaire ontwikkelingen?En als we ons zorgen moeten maken, voor welk lezen dienen we dan in de bres te springen?Een dergelijke legitimering van de waarde van het lezen is in dit informatietijdperk broodnodig.Spreken wij over de waarde van het lezen dan bedoelen we eigenlijk de meerwaarde van hetlezen van literatuur – fictie en non-fictie – en het lezen binnen vakgebieden als geschiedenisen filosofie, ten opzichte van het normale, instrumentele lezen. Dat laatste is duidelijkniet in gevaar. Wie die techniek niet beheerst, mist in onze multimediale wereld immersnog sneller dan vroeger aansluiting met de ambachtelijke en industriële wereld. Laten wehet daarom hebben over de waarde van het literaire lezen. Dat lezen sluit het instrumentelelezen uiteraard in zich, maar pretendeert bovendien toegang te geven tot een cultureeldomein dat het menselijk leven een extra dimensie geeft. De vraag wordt dan: bestaat dieextra dimensie en zo ja, is ze de moeite van de inspanning waard? Lezen kost immers veeltijd. Missen we iets als we geen romans, reisverhalen of essays tot ons nemen? Wordt onsleven minder interessant en minder leefbaar? Het antwoord op die vraag is natuurlijk subjectief,maar steeds vaker hoort men zeggen: ‘Neen, we hebben al zo weinig tijd.’ Wie nietleest, heeft met andere woorden meer tijd om zich in de dynamiek van het ‘echte’ leven testorten.De cultuur van het lezen - De humanistische faktor97
Page 4 and 5:
Het essay van Ronald Soetaert benad
Page 6 and 7:
De cultuur van het lezen
Page 8 and 9:
Page 10 and 11:
Page 12 and 13:
10 De cultuur van het lezen
Page 14 and 15:
schijnsel. Zoals het hoofdpersonage
Page 16 and 17:
14 De cultuur van het lezen
Page 18 and 19:
geleerd op de oorlogen van de Ooste
Page 20 and 21:
Over die keuze tussen leerstof en l
Page 22 and 23:
De verschillende geletterdheden roe
Page 24 and 25:
en/of cultuur om te onderhandelen o
Page 26 and 27:
Deze way of life impliceert een aan
Page 29 and 30:
Hoofdstuk 6Perspectieven op kunstkr
Page 31 and 32:
59. Kruithof: 2004, p. 175.We besef
Page 33 and 34:
Hoofdstuk 7Perspectieven op functie
Page 35 and 36:
• diepere verbanden in de werkeli
Page 37 and 38:
Wie een rol speelt, kan volledig op
Page 39 and 40:
Literatuur en realiteitLaten we op
Page 41 and 42:
Swann in de problemen: ‘“Iets a
Page 43 and 44:
Een tekst op een fundamentalistisch
Page 45 and 46:
Hoofdstuk 8Perspectieven op de mass
Page 47 and 48: Film, televisieFilm, televisie en v
Page 49 and 50: familie-uitje: ‘Dus daar gingen z
Page 51 and 52: Hoofdstuk 9Perspectieven op digital
Page 53 and 54: anders kunnen schrijven en lezen. D
Page 55 and 56: weblogs bevatten links naar andere
Page 57 and 58: naar weblogs met een meerwaarde, me
Page 59 and 60: Hoofdstuk 10Perspectieven op cultuu
Page 61 and 62: Hoofdstuk 11Perspectieven op leesbe
Page 63 and 64: filmingen van de werken van Jane Au
Page 65 and 66: Strategieën voor leesbevorderingEr
Page 67 and 68: Hoofdstuk 12BesluitSoms vraag ik aa
Page 69 and 70: with the dead.’ In zijn zoektocht
Page 71 and 72: ekomen van een andere blik op probl
Page 73 and 74: BibliografieAltieri, C. (1984), ‘
Page 75 and 76: Mamadout, V., Soetaert, R., Top, L.
Page 77 and 78: Nederlandse TaalunieDe empirische b
Page 79 and 80: De empirische blikDe theoretische v
Page 81 and 82: In het korte bestek van deze public
Page 83 and 84: BibliografieAndringa, E. (1989),
Page 85 and 86: Nederlandse TaaluniePerspectieven v
Page 87 and 88: Perspectieven vanuit de onderwijspr
Page 89 and 90: Een bijzonder goed voorbeeld van ee
Page 91 and 92: Maar ook het klaagdiscours rond ond
Page 93 and 94: ook dat de gedeelde kennis rond lit
Page 95 and 96: BibliografieHaraway, D.J. (1997), M
Page 97: Nederlandse TaalunieDe humanistisch
Page 101 and 102: Lezen is zingevingDe kern van het l
Page 103 and 104: Nederlandse TaalunieSlotbeschouwing
Page 105 and 106: Slotbeschouwing Nederlandse Taaluni
Page 107 and 108: Voor een deel betekent literatuuron
Page 109 and 110: Nederlandse TaalunieAppendixVerslag
Page 111 and 112: AppendixVerslag rondetafelbijeenkom
Page 113 and 114: enkel reflectie. Wordt dit positiev
Page 115 and 116: • Het afhaakmoment ligt in de pub
Page 117 and 118: gelezen - Rondas verduidelijkt dat
Page 119 and 120: Koen Jaspaert stelt dat we in 2025
Page 121 and 122: Index1984 46, 50, 105AAbout a Boy 4
Page 124: adresLange Voorhout 19Postbus 10595
show all

De cultuur van het lezen - Taalunieversum

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?