COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi

lerin kendilerini daha olumlu algýlamalarýna yol açmaktadýr.
Anne babanýn eðitim durumunun ve yaptýðý iþin,
dolayýsýyla ekonomik durumu, çocuklarýn geliþimlerini etkilemektedir.
Alp ve arkadaþlarý (2000, sf.119) tarafýndan
Erzurum’da sokakta çalýþan çocuklar üzerinde bir araþtýrma
yapýlmýþtýr. Bu araþtýrmada çocuklara sokakta çalýþma
nedenleri sorulduðunda çoðunluðu (%72,9) ekonomik sorunlarý
göstermiþtir. 127'sinin (%67,6), anneleri, 30'unun
(%16) babalarý okur-yazar deðildi. Babalarýn 55'inin (%29,3)
iþi seyyar satýcýlýk olup, 97'si (%51,6) eve akþam yemeðinden
sonra geliyordu. Ailelerin %64,9'unun aylýk geliri 50-
100 milyon arasýnda idi.
Ailenin parçalanmasý: Anne babanýn boþanmasý,
anne babadan birinin ya da her ikisinin ölümü gibi durumlar,
çocuklarý çok fazla etkilemektedir. Bu dönemlerde
çocuklarda yas tepkileri, depresyon, saldýrganlýk gibi
davranýþ problemleri de görülebilir. Ama çocuðun bu yaþananlardan
ne kadar etkileneceðini, meydana gelen
travmayla birlikte, çocuðun kaç yaþýnda olduðu, çocukla
ilgilenebilecek kiþilerin varlýðý etkilemektedir. Bu olaydan
çocuk kendine çýkarýmlarda bulunup “benim yüzümden
böyle oldu” diye düþünebilir.
Anne babanýn her ikisinin ya da birinin alkol ya da
madde kullanmasý: Alkol ya da maddenin tesiri altýndayken
kiþiler ne yaptýklarýnýn çoðunlukla farkýnda deðildirler.
Okul öncesi çocuðu birçok davranýþý model yoluyla
kazandýðý için ebeveynin bu davranýþýný da model alabilir.
Bu ortamda büyüyen çocuk, ileride madde ya da alkol
ÇOCUK GELÝÞÝMÝ, EÐÝTÝMÝ VE SAÐLIÐI
21
kullanýmý açýsýndan risk altýndadýr. Alkol ya da madde tesiri
altýnda iken kiþi çocuða þiddet uygulayabilir, çocuðun
kendine yönelik algýsýný zedeleyecek söz ve davranýþlarda
bulunurlar. Hamilelik döneminde alkol ve madde alan annelerin
çocuklarýnda ciddi fiziksel sakatlýklarýn meydana
gelmesi ise kaçýnýlmazdýr. Riches (1989, s.75)’e göre de içkili
partiler, þiddet konuþmalarý, kendini övmeler ve övüngen
itiraflar için bir fýrsattýr.
Annenin geçirdiði psikolojik problemler: Çocuðun
güven duygusu ile birlikte duygusal yeterliliðinin geliþimini
de etkilemektedir. Annenin depresif duygu durumu,
annenin çocuða olan tahammülünü ve ilgisini azaltmakta,
çocukla anne arasýndaki duygusal paylaþýmýn zayýflamasýna
sebep olmaktadýr.
Annenin çalýþmasý ya da doyum düzeyi; Çocuðu etkileyen
faktörlerden biridir. Bir iþte çalýþmak isteyen ama
çalýþmayan annenin evde kalmasý çocuk için yararlý deðildir.
Doyumsuz, çalýþmayan, annenin çocuklarý, çalýþan ve doyumlu
olanlara göre daha yetersizdir. Çalýþan annenin sosyal
arkadaþlýklarý daha fazla ve özgüveni daha yüksektir.
Çocuklarýn doðuþ sýrasý: Çocuklarýn doðuþ sýrasý da
geliþimlerini etkileyebilmektedir. En büyük çocuk, büyük
ve ilk olduðu için ilgi görebilirken yine en küçük çocukta
en küçük olduðu için ilgi görebilmektedir. Ortada kalan
çocuklarýn dikkat çekebilecek herhangi bir özellikleri yoksa
onlara yeterince ilgi gösterilmeyebilmektedir.
Ailenin ekonomik durumu; Yetersiz çevre koþullarýnda
yaþayan, geliþimleri için gerekli vitamin ve mineralleri
alamayan çocuklar, vücut organlarýnýn büyümesi ve olgunlaþmasý
için yeterince gýdayý alamaz. Bu durum çocuklarýn
fiziksel-zihinsel geliþimini etkileyen önemli faktörlerdendir.
Beslenme: Beslenme bozukluklarýnýn, özellikle küçük
çocuklarýn fiziksel ve biliþsel geliþimleri üzerinde yýkýcý
etkisi olduðu bilinmektedir. Kayýtsýzlýk, apati, sosyal
içe kapanýklýk, okul baþarýsýzlýðý, zeka geriliði beslenme
bozukluðunun kýsa ve uzun süreli etkilerinden bazýlarýdýr
(Kaner, 2005).
Yeterli ve dengeli beslenme, çocuðun büyümesi,
olgunlaþmasý üzerinde etkili olduðu gibi saðlýðýnýn korunmasýnda
da etkilidir. Yeterli ve dengeli beslenememe,
genel geliþimde geriliklere ya da geliþen organlarýn iþlev
kaybýna neden olabilir. Çocuk açýsýndan beslenme hem