COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Bellek, bilgilerin duyular aracýlýðý ile alýnýp, kýsa bir<br />
süre tutulduktan sonra beynin ilgili yerlerine gönderilmesidir<br />
ve ihtiyaç olduðu zaman bilgiyi çýkartabilmedir. Belleðin<br />
üç boyutu vardýr. Bu boyutlar kodlama, depolama<br />
ve arayýp bulup geri getirmedir.<br />
Kodlamada, bilgi belleðe yerleþtirilir. Kodlama yoksa<br />
bilgi alýnmamýþ demektir. Cüceloðlu (1993)’na göre dýþ<br />
dünya olaylarýnýn ve insan yaþantýsýnýn tüm boyutlarýný<br />
kapsayan bir kodlama sistemi, insan belleðinin, bilgi kaydýnýn<br />
temelini oluþturur.<br />
Depolamada bilgi bellekte tutulur. Depolanan bilginin<br />
unutulmamasý için sýk tekrarlar yapmak, iliþkilendirilerek<br />
bilgiyi depolamak gibi stratejiler kullanýlmasýnda<br />
fayda vardýr.<br />
Ara-bul-geriye getirde (hatýrlama), bilgi ihtiyaç olduðu<br />
zamanda bellekten çaðrýlýr. Unutma, bu süreçteki<br />
aksaklýk sonucunda ortaya çýkmaktadýr.<br />
BELLEK ÇEÞÝTLERÝ<br />
1. Duyusal Kayýt: Senemoðlu (2005)’nun Lindsay<br />
ve Norman (1976)’dan aktardýðýna göre çevreden gelen<br />
uyarýcýlar, öðrenenin alýcýlarýný yani duyu organlarýný etkiler<br />
ve duyusal kayýt yoluyla sinir sistemine girer. Duyu organlarýnýn<br />
her birine gelen uyarýcýlarýn ilk algýlamalarýndan<br />
duyusal kayýt sorumludur. Bilgi, duyusal kayýtla çok<br />
kýsa bir süre hafýzada tutulabilemektedir. Duyusal kayýt,<br />
bilginin öðrenilmesi için hayati bir öneme sahiptir. Duyu-<br />
ÇOCUK GELÝÞÝMÝ, EÐÝTÝMÝ VE SAÐLIÐI<br />
HAFIZA GELÝÞÝMÝ<br />
(BELLEK GELÝÞÝMÝ)<br />
47<br />
sal kayýt olmasaydý bilgi alýnýp hafýzada tutulamayacaktý<br />
ve ihtiyaç olduðu zamanda geri çaðrýlmasý söz konusu olmayacaktý.<br />
Duyusal kayýt yoluyla gelen bütün bilgiler iþlenmemektedir.<br />
Algýda seçicilik ve dikkat yoluyla seçilen<br />
bilgiler kýsa süreli belleðe geçmektedir. Gövsa (1998)’ya<br />
göre bir izlenim duyularýmýzdan ne kadar fazlasýný ilgilendirirse<br />
hafýzada korunmasý o derece saðlýklý olur.<br />
2. Kýsa Süreli Bellek (Ýþleyen Bellek): Kýsa süreli bellek,<br />
duyusal kayýt yoluyla alýnan bilgiyi kýsa süreli olarak<br />
depolamaktadýr. Yetiþkin bir insan zihinsel tekrarlar yapmazsa<br />
yani bilgiyi aklýnda sürekli canlý tutmazsa 20 saniye<br />
kadar bellekte tutabilmektedir. Senemoðlu (2005)’na<br />
göre kýsa süreli belleðin bir fonksiyonu, sýnýrlý bilgiyi kýsa<br />
süreli de olsa depolamaktýr. Kýsa süreli belleðin ikinci<br />
önemli fonksiyonu ise, zihinsel iþlemleri yapmaktýr. Bu<br />
nedenle kýsa süreli bellek, iþleyen bellek olarak da adlandýrýlmaktadýr.<br />
Kýsa süreli bellekte depolanan þey, sunulan<br />
þeyin (duyular yoluyla alýnan) aynýsý deðildir. Gösterilen<br />
materyal sadeleþtirilmekte, düzenlenmekte bazen de üstüne<br />
baþka þeyler eklenerek zenginleþtirilmektedir.<br />
3. Uzun Süreli Bellek: Öðrenilen bilginin sürekli ya<br />
da uzun süreli olarak depolandýðý yerdir. Cüceloðlu<br />
(1993)’na göre 30 saniye geçtikten sonra hatýrlanan bilgi<br />
veya olay uzun süreli bellekten çaðrýlýr.<br />
Uzun süreli bellekteki bilgi kullanýldýkça ya da tekrar<br />
edildikçe sinapslarda yapýsal deðiþmeler olmaktadýr.<br />
Sinapslar güçlenir ve diðer nöronlarla yeni baðlar oluþtu-
Change language