COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
COCUK M.Z-2.qxd - İsmek - İstanbul Büyükşehir Belediyesi
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
emilmesini arttýrýr, fosfat iyonlarýnýn böbreklerden geri<br />
emilimini azaltýr, yani fosfat atýlýmýna yol açar.<br />
Ýnsülin: Pankreasýn langerhans adacýklarýnýn hücreleri<br />
tarafýndan salgýlanýr. Ýnsülinin karbonhidrat, lipit, protein<br />
ve nükleik asit metabolizmalarý üzerine etkisi vardýr.<br />
Ýnsülin karbonhidrat metabolizmasý üzerine hem glikozun<br />
hücrelere, özellikle kas, karaciðer ve yað dokusu hücrelerine<br />
giriþini kolaylaþtýrmak, hem karbonhidrat metabolizmasýnda<br />
rolü olan bazý enzimleri aktive etmek suretiyle<br />
etki eder. Ýnsülin kan þekeri düzeyini azaltýr, protein ve lipit<br />
metabolizmalarý üzerine de önemli etkileri vardýr. Ýnsülin<br />
kan þekerinden baþka amino asitlerin de hücre içine<br />
giriþini kolaylaþtýrýr ve ribozomlarda polipeptit sentezini<br />
arttýrýr. Ýnsülin yetmezliðinde kan þekeri yükselerek "Diabetes<br />
Mellitus" denen þeker hastalýðý tablosu ortaya çýkar.<br />
Bu durumda þekerin yeteri kadar kullanýlmamasý sonucunda,<br />
beyin dýþýnda kalan organlar daha çok lipit ve<br />
proteinlerden enerji elde etmeye yönelirler. Protein sentezi<br />
yavaþlar. Dokular glukozu yeterince kullanamadýðý<br />
için glukoz idrarla dýþarý atýlýr. Hastalarda glukozun idrarla<br />
atýlmasýndan dolayý daha fazla suya, þekerin yeteri kadar<br />
kullanýlmamasý sonucu daha fazla yemeðe ve glukozun<br />
atýlabilmesi için daha fazla idrar çýkarmaya gerek duyulur<br />
(Tarým, 2006; http//www.aof.edu.tr).<br />
Glukagon: Pankreasýn Langerhans adacýklarýnýn<br />
hücrelerinde meydana gelir. Glukagon, insülinin aksine,<br />
kan þekeri düzeyini yükseltir. Glukagonun kalp gücünü<br />
arttýrýcý, safra akýmýný çoðaltýcý, mide salýnýmýný inhibe edici<br />
bir rolü de vardýr.<br />
Kortizon ve Kortizol: Böbrek üstü bezinden salgýla-<br />
ÇOCUK GELÝÞÝMÝ, EÐÝTÝMÝ VE SAÐLIÐI<br />
28<br />
nýr. Protein biosentezini ve yaðlarýn yanmasýný hýzlandýrýrlar.<br />
Glukokortikoidler kemiklerden kalsiyum mobilizasyonuna<br />
neden olurlar.<br />
Aldeston: Böbrek üstü bezinden salgýlanýr. Mineral<br />
kortikoidler Na+, K+ ve Cl- iyonlarýnýn hücre içi ve hücre<br />
dýþý sývýlarýndaki daðýlýþýný ve böbreklerden idrarla atýlmalarýný<br />
düzenlerler.<br />
Adrenalin (Epinefrin) ve Noradrenalin (Norepinefrin):<br />
Her iki böbreðin üst kutbunda yerleþmiþ olan adrenal<br />
bezler adrenal medulla ve adrenal korteks olmak üzere<br />
iki ayrý kýsýmdan oluþur. Adrenal medulla fonksiyonel olarak<br />
sempatik sinir sistemi ile iliþkilidir ve sempatik uyarýya<br />
cevap olarak adrenalin (epinefrin) ve noradrenalin (norepinefrin)<br />
adý verilen hormonlarý salgýlarlar. Bu iki hormonun<br />
yapýlarý çok yakýn olmasýna karþýn etkileri farklýdýr.<br />
Bu hormonlar vücudun her tarafýnda hemen hemen ayný<br />
etkileri oluþtururlar. Adrenalin kalp hýzýný, kalp verimini ve<br />
kan basýncýný arttýrýr. Ýskelet ve kalp kaslarýnýn kan damarlarýný<br />
geniþletir, deri ve iç organ damarlarýný ise daraltýr.<br />
Böylece kardiovaskuler sistemi ani etkilere karþý hazýrlar.<br />
Norepinefrin ise çevre damarlarýný daraltýr, iç organ damarlarýný<br />
geniþletir, kan basýncýný arttýrma etkisi vardýr.<br />
Testosteron: Erkek cinsiyet hormonudur ve erkek<br />
cinsiyet organlarýnýn ve sekonder erkeklik cinsiyet karakterlerinin<br />
geliþimini saðlar. Östrojen ise diþi cinsiyet hormonudur.<br />
Diþi cinsiyet organlarýný ve sekonder cinsiyet<br />
karakterlerini geliþtirir, menstruasyonu saðlar.<br />
Progesteron: Korpus Luteum adý verilen menstrual<br />
siklusun (iki adet arasýndaki süre) ikinci devresi sýrasýnda<br />
meydana gelen hücreler topluluðu geniþ ölçüde "progesteron"<br />
ve "estrojen" salýnýmýna yol açar. Salýnan progesteron<br />
daha önce estrojen tarafýndan hazýrlanmýþ bulunan<br />
"endometrium" da yumurtanýn yerleþmesi için gerekli<br />
mukus salýnýmýný saðlar. Progesteron gebeliði saðladýðý gibi<br />
ovariumda yeni bir folikülün olgunlaþmasýna engel olur<br />
ve süt bezlerini geliþtirir.<br />
Timus bezi: Timus bezi, tiroid bezinin altýnda, göðüs<br />
boþluðu içerisinde, soluk borusunun üzerinde ve iki parça<br />
halinde bulunur. Vücudun savunma mekanizmasýnýn iþlemesinde<br />
önemli rol oynar. Fonksiyonu antikor oluþumu ile<br />
ilgili olmakla beraber antikor, timusta oluþmaz. timus bezi<br />
çocukluk döneminde büyümeyi ve geliþmeyi de saðlar.<br />
Yani timus bezi vücudun savunma iþinde, büyüme ve geliþmesinde<br />
etkili bir bezdir (www.inonu.edu.tr).
Change language