ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
ideološki temelji revizionizma - Centar za socijalna istraživanja
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Istorijskim mišljenjem protiv <strong>ideološki</strong>h i političkih upotreba prošlosti<br />
vo borbe, u okviru koje se društvene promene shvataju kao imanentni<br />
istorijski procesi. Poslednjih godina, međutim, došlo je do određenih<br />
promena i u njenim interpretacijama rata. Jedan broj istraživača (Veselin<br />
Đuretić i dr.) evoluirao je u svojim shvatanjima, priklanjajući se ocenama<br />
o građanskom karakteru rata u Jugoslaviji.<br />
U shvatanjima Branka Petranovića, koji se dugo i temeljno bavio<br />
proučavanjem rata u Jugoslaviji, takođe se mogu <strong>za</strong>paziti određena<br />
istorijska nijansiranja. Indikativne su u tom smislu njegove knjige<br />
„Revolucija i kontrarevolucija u Jugoslaviji 1941–1945“, i posebno „Srbija<br />
u Drugom svetskom ratu 1939–1945. godine“. Ocenjujući rat kao<br />
narodnooslobodilački, Petranović uočava i elemente građanskog, koji<br />
su se izrazili u parti<strong>za</strong>nsko–četničkom sukobu, njihovim divergentnim<br />
<strong>ideološki</strong>m pozicijama, četničkoj kolaboraciji itd.<br />
Strana literatura, sa manje ili više istorijskog senzibiliteta, varira<br />
tezu o građanskom karakteru rata koji je posledica sukoba dvaju<br />
suparničkih pokreta, različitih inostranih pokrovitelja, političkih i<br />
antifašističkih strategija, nacionalnih orijentacija itd. U njihovim procenama<br />
se smatra da je reč o aspektu „rata koji su komunisti imali najviše<br />
potrebe da kriju“.<br />
Novija Đuretićeva shvatanja rata i<strong>za</strong>zvala su uglavnom kontroverzne<br />
reakcije. Prema njegovom mišljenju, političkom karakteru rata<br />
najviše je doprinela komunistička orijentacija parti<strong>za</strong>nskog pokreta i<br />
saveznička (britanska) politika. Đuretić ocenjuje da nije shvaćena sva<br />
ambivalentnost srpske antiokupatorske pozicije, koja je obuhvatala<br />
sve vojno-političke struje „od desnice do levice“ i koja je „bila eminentno<br />
egzistencijalno uslovljena“. To je vodilo ili beskompromisnoj<br />
borbi „uz rizik potpunog istrebljenja naroda, kojim putem je išlo<br />
Titovo rukovodstvo, vukući <strong>za</strong> sobom srpske rusofile i komuniste, u<br />
skladu sa staljinističko-kominternovskim rezonima, cilj opravdava<br />
sredstva. (I uspevalo je, jer je delovalo ’u ime nove Rusije’)... Druga<br />
alternativa je bila realna nacionalna politika, koja bi odgovarala teškim<br />
okolnostima. Tim putem išao je pokret Draže Mihailovića, sve dok nije<br />
upao u pogubni procep: između egzistencijalnih rezona naroda, koji<br />
su uključivali i prilagođavanje teškim okolnostima i, čak, privremenu<br />
taktičku saradnju sa neprijateljem; i globalnih vojno-političkih rezona<br />
saveznika, koji nisu razumevali specifiku srpske stvarnosti. U teškom<br />
procepu, u situaciji građanskog rata sa idejnopolitičkim suparnicima,<br />
Jugoslovenska vojska u otadžbini (četnički pokret) pod komandom D.<br />
Mihailovića je upućivana i na pravljenje nepopularnih gnjilih kompro-<br />
123
Change language